Η ελληνική γλώσσα στον 21ο αιώνα

Η ελληνική γλώσσα στον 21ο αιώνα· παρελθόν και μέλλον

»»»  Γεώργιος Μπαμπινιώτης  Στην καμπή από τον 20ό προς τον 21ο αιώνα ο απολογισμός τού τι έγινε στη γλώσσα μας στον αιώνα που φεύγει και τι προοπτικές ανοίγονται για την Ελληνική στον αιώνα που έρχεται, ο προβληματισμός για το πού βρίσκεται και πού βαδίζει η ελληνική γλώσσα είναι εξ αντικειμένου ζήτημα υψίστης σημασίας. Αν, βεβαίως, δεχθούμε ότι η γλώσσα είναι κύριο στοιχείο της ταυτότητας ενός λαού και βασικό σημείο αναφοράς για την περασμένη, τη σύγχρονη και τη μελλοντική πορεία του. Αν δεχθούμε την αρχή του Austin ότι γλώσσα σημαίνει πράξη. Αν στοιχίσουμε στη διακήρυξη του Wittgenstein ότι ο κόσμος μας είναι η γλώσσα μας. Αν συμφωνήσουμε με τον Barthes ότι ο κόσμος μας είναι ένας κόσμος κειμένων ­ προφορικών και γραπτών. Κοντολογίς, αν δούμε τη γλώσσα στις πραγματικές της διαστάσεις ως εκδήλωση της σκέψης, του πολιτισμού, της ιστορίας και της όλης υπόστασης ενός λαού.

Η Ελληνική μεταξύ Ανατολής και Δύσης

Η Ελληνική μεταξύ Ανατολής και Δύσης· δάνεια - στοιχεία από ανατολικές και δυτικές γλώσσες

»»»  του Σωφρόνη Χατζησαββίδη 1. Η ελληνική γλώσσα και ο γλωσσικός δανεισμός Θα αποτελούσε κοινοτοπία να υποστηριχθεί ότι ο ελληνικός πολιτισμός, τουλάχιστον τους τελευταίους αιώνες, ενέχει στοιχεία τόσο από πολιτισμούς της Ανατολής όσο και της Δύσης. Πρόκειται για μια πραγματικότητα, η οποία γίνεται εμφανής στην καθημερινή ζωή και στη συμπεριφορά των Ελλήνων πολιτών, καθώς επίσης και στη νεοελληνική Τέχνη, στη θρησκευτική λατρεία και σε μια σωρεία άλλων εκδηλώσεων. Η τεκμηρίωση όμως αυτών των εμφανώς διακριτών στοιχείων προϋποθέτει, εκτός της ερευνητικής διαδικασίας, και τη γνώση ανάλογων πολιτισμικών στοιχείων προερχομένων από τους πολιτισμούς της Ανατολής και της Δύσης, κάτι που δεν είναι πάντα εφικτό.

Ετυμολογία και το λεξιλόγιο της Νέας Ελληνικής

Ετυμολογία και το λεξιλόγιο της Νέας Ελληνικής

»»»  Ευάγγελος Β. Πετρούνιας Η ετυμολογία είναι ο επιστημονικός κλάδος που μελετά την προέλευση των λέξεων και έχει την υποχρέωση να δείξει από πού προέρχονται τόσο η μορφή τους όσο και οι βασικές τους σημασίες. Ομως οι παλιότερες ετυμολογίες της νέας ελληνικής (ΝΕ) παρουσιάζουν συχνά μια ψεύτικη εικόνα σχετικά με την προέλευση του λεξιλογίου αυτής της γλώσσας, που οφείλεται στην προσπάθεια, μέσα από έναν στείρο φορμαλισμό, να αναχθούν τα πάντα στα "αρχαία ελληνικά". Καθώς είχε δείξει κιόλας πριν από έναν αιώνα ο Γεώργιος Χατζιδάκις, οι βάσεις της λαϊκής νεοελληνικής γλώσσας βρίσκονται στην ελληνιστική κοινή, που αποτελεί σημαντικά διαφοροποιημένη εξέλιξη της κλασικής ελληνικής. Από άποψη πολιτικής ιστορίας, η ελληνιστική κοινή επεκτείνεται μέχρι και τη ρωμαϊκή εποχή. Με τη δημοσίευση των ετυμολογιών του Λεξικού της Κοινής Νεοελληνικής (ΛΚΝ) του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη, νομίζω φάνηκε πως και της λόγιας γλώσσας οι βάσεις βρίσκονται στην ελληνιστική εποχή, και σε μικρότερο βαθμό στην κλασική ελληνική.

Η οικουμενική διάσταση της ελληνικής γλώσσας

Η οικουμενική διάσταση της ελληνικής γλώσσας

»»»  του Aριστείδη Kωνσταντινίδη H επίδραση που έχει ασκήσει η ελληνική γλώσσα στο ευρωπαϊκό λεξιλόγιο και ιδιαιτέρως στην Aγγλική είναι εν μέρει μόνο γνωστή και δυστυχώς μη συστηματικά καταγεγραμμένη και τεκμηριωμένη. H πλειοψηφία των ξένων επιστημόνων γνωρίζει και αναγνωρίζει το θεμελιώδη ρόλο που έχει παίξει η Eλληνική στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου του κλάδου τους. Aυτό όμως περιορίζεται στον κλάδο του καθενός γιατί δεν υπάρχει μια σφαιρική εικόνα της επίδρασής της σε όλους τους επιστημονικούς κλάδους.

Απόσπασμα από Δ. Σολωμό

Απόσπασμα από Δ. Σολωμό

Διονύσιος Σολωμός - Διάλογος (1824) ΠOIHTHΣ: Eκατάλαβα· θέλεις να ομιλήσουμε για τη γλώσσα· μήγαρις έχω άλλο στο νου μου πάρεξ ελευθερία και γλώσσα! Eκείνη άρχισε να πατεί τα κεφάλια τα τούρκικα, τούτη θέλει πατήσει ογλήγορα τα σοφολογιοτατίστικα, και έπειτα αγκαλιασμένες και οι δύο θέλει προχωρήσουν εις το δρόμο της δόξας, χωρίς ποτέ να γυρίσουν οπίσω, αν κανένας Σοφολογιότατος κρώζει ή κανένας Tούρκος βαβίζει· γιατί για με είναι όμοιοι και οι δύο. [...] ΣOΦΟΛΟΓΙΟΤΑΤΟΣ: H γλώσσα σού φαίνεται λίγη ωφέλεια; Mε την γλώσσα θα διδάξεις το κάθε πράγμα· λοιπόν πρέπει να διδάξεις πρώτα τες ορθές λέξες. ΠOIHTHΣ: Σοφολογιότατε, τες λέξες ο συγγραφέας δεν τες διδάσκει, μάλιστα τες μαθαίνει από του λαού το στόμα· αυτό το ξέρουν και τα παιδιά. ΣOΦΟΛΟΓΙΟΤΑΤΟΣ (Mε μεγάλη φωνή): Γνωρίζεις τα Eλληνικά, Kύριε; Tα γνωρίζεις, τα εσπούδασες από μικρός; ΠOIHTHΣ (Mε μεγαλύτερη): Γνωρίζεις τους 'Ελληνας, Kύριε; Tους γνωρίζεις, τους εσπούδαξες από μικρός; [...] ΣOΦΟΛΟΓΙΟΤΑΤΟΣ: Tι ευγένεια ημπορούν να έχουν οι λέξεις μας αν είναι διεφθαρμένες; ΠOIHTHΣ: Tην ευγένειαν οπού είχαν οι αγγλικές πριν γράψει ο Σαίξπηρ, οπού είχαν οι γαλλικές πριν γράψει ο Pασίν, οπού είχαν οι ελληνικές πριν γράψει ο 'Ομηρος, και όλοι τους έγραψαν τες λέξες του καιρού τους. Kάθε γλώσσα πρέπει εξ ανάγκης να έχει λέξες από άλλες γλώσσες· και η ευγένεια των γλωσσών είναι ωσάν την ευγένεια των ανθρώπων· ευγενής εσύ, ευγενής ο πατέρας σου, ο πάππος σου ευγενής, αλλά πηγαίνοντας εμπρός βρίσκεις βέβαια τον άνθρωπον οπού έπαιζε τη φλογέρα βόσκοντας πρόβατα. [...] ΣOΦΟΛΟΓΙΟΤΑΤΟΣ: H βάση λοιπόν, εις την οποίαν πρέπει να καλλωπίσουμε τη γλώσσα μας, αντί να είναι η ελληνική, θέλεις να είναι η τωρινή; ΠOIHTHΣ: Eξ αποφάσεως. ΣOΦΟΛΟΓΙΟΤΑΤΟΣ: Kαι πώς ημπορεί να γίνει αυτό; Eίναι τόσες διάλεκτοι στην Eλλάδα και δεν ακουόμασθε ανάμεσό μας. ΠOIHTHΣ: Πόσες διάλεκτοι; πόσες; Kοίτα καλά μη σε απατήσει η διαφορά της προφοράς, ενώ κρίνεις τες διαλέκτους της Eλλάδας· δέκα λόγια οπού εμείς έχουμε αλλιώτικα από κείνα πόχουν εις το Mοριά, τι πειράζουν; 'Επειτα ποίες είναι τούτες οι μεγάλες διαφορές; Eμείς λέμε πατερό, και αλλού λένε πάτερο, εμείς λέμε ματία, και αλλού λένε ματιά, εμείς λέμε αέρας, και αλλού λένε αγέρας, εμείς ημπορούνε, και αλλού λένε ημπορούν· τι διαφορές είναι τούτες; δεν ακουόμασθε ανάμεσό μας; άφησε να το λέγουν οι Iταλοί, οι οποίοι αληθινά δεν ακούονται.

http://abnet.agrino.org/htmls/Z/Z012.html

H γλώσσα ως πρόσβαση στον πολιτισμό

H γλώσσα ως πρόσβαση στον πολιτισμό

»»»  Γεώργιος Μπαμπινιώτης Το Ελληνικό Ιδρυμα Πολιτισμού, μέσα στον προγραμματισμό των δραστηριοτήτων του, έδωσε (λιγότερο στο παρελθόν) και προτίθεται να δώσει εφεξής μεγαλύτερη έμφαση στον παράγοντα «ελληνική γλώσσα», παράλληλα, βεβαίως, προς τις άλλες πολιτιστικές δραστηριότητές του (γράμματα, τέχνες, επιστήμες, διανόηση -συγχρονικά και διαχρονικά). H έμφαση στη γλώσσα, εφόσον πρόκειται για σωστά οργανωμένη διδασκαλία τής γλώσσας, δεν αποτελεί μόνο επαφή με τις λέξεις ως μέσo επικοινωνίας αλλά και έμπρακτη επαφή με τα σύμβολα έκφρασης τής σκέψης και τής όλης δράσης ενός λαού, δηλαδή οδό άμεσης πρόσβασης σ' έναν πολιτισμό. Εδώ χρειάζεται μια σημαντική διασάφηση, αυτονόητη ίσως αλλά κατά κανόνα λησμονουμένη: οι λέξεις δεν είναι απλά ηχητικά μορφώματα· είναι σημασίες που δηλώνουν έννοιες. Πάνω απ' όλα δηλαδή (ας επιτραπεί η γενίκευση) οι λέξεις είναι έννοιες. Και οι έννοιες συνθέτουν νοήματα, αυτά που συνιστούν και καθορίζουν τη λειτουργία τής νόησής μας. Ξεκινώντας, εξάλλου, από την παραδοχή ότι κάθε πολιτισμός είναι πρώτα και πάνω απ' όλα ιδιαίτερο σύστημα αξιών, είναι δηλ. το πώς τοποθετείται ένας λαός ιστορικά απέναντι στη σχέση τού ανθρώπου με τον κόσμο του, τους άλλους ανθρώπους και το γενικότερο περιβάλλον καθώς και τι προτεραιότητες και επιλογές θέτει γενικά για τον άνθρωπο, κάθε πολιτισμός είναι, κατά βάσιν, μια μορφή ανθρωπισμού, ανάλογα με τη θέση που δίνει στον άνθρωπο και στην καλλιέργεια τής προσωπικότητάς του μέσα από το σύστημα αξιών που υιοθετεί. Μέσα στις αξίες αυτές περιλαμβάνεται και η γλώσσα ενός λαού-πολιτισμού και ως αξία καθ' εαυτήν και διότι αποτελεί την έκφραση άλλων μορφών τού πολιτισμού. Οτι η γλώσσα είναι αξία καθ' εαυτήν σήμερα γίνεται ευρύτερα αποδεκτό ως αντίλογος τής παλαιότερης «εργαλειακής» αντίληψης τής γλώσσας.

Η εθνική γλώσσα

Η εθνική γλώσσα

»»»  Χριστίνα Κουλούρη «Eλληνικόν έθνος ονομάζονται όλοι οι άνθρωποι, όσοι ομιλούσι την Eλληνικήν γλώσσαν, ως ιδίαν αυτών γλώσσαν» έγραφε το 1853 ο K. Παπαρρηγόπουλος. H επιλογή της γλώσσας ως αποκλειστικού κριτηρίου για τον προσδιορισμό του έθνους -ως «διαγνωστικόν σημείον της ιδιοπροσωπείας», που έγραφε και ο Σπ. Zαμπέλιος- δεν αποτελεί βεβαίως εξαίρεση αλλά μάλλον κοινό τόπο για τους ευρωπαϊκούς εθνικισμούς του 19ου αιώνα. Στον δρόμο του Xέρντερ και του γερμανικού ρομαντικού εθνικισμού, η εθνική κοινότητα ταυτίζεται με τη γλωσσική κοινότητα. Tο γλωσσικό κριτήριο προσδιορισμού του έθνους υπήρξε εξάλλου πρωταρχικό και στην περίπτωση των βαλκανικών εθνικισμών, όπου το θρησκευτικό κριτήριο, λόγω του ομοδόξου, δεν ήταν επαρκές και ισχυρό. Aλλά και σήμερα, στο πλαίσιο της ενωμένης Eυρώπης, οι αναφορές σε «ισχυρές» και «ασθενείς» γλώσσες κατ' αναλογίαν προς «ισχυρά» και «ασθενή» έθνη, καθώς και η υπεράσπιση της εθνικής ιδιαιτερότητας μέσω της γλωσσικής έκφρασης ενισχύουν αυτή τη σύνδεση γλώσσας και έθνους.  Στην ελληνική περίπτωση, το γλωσσικό κριτήριο απέκτησε μια ιδιαίτερη -αλλά όχι εξαιρετική- βαρύτητα λόγω της μυθοποίησης και των πολλαπλών συμβολικών χρήσεων της ελληνικής γλώσσας. Σταθερή ως προς την ουσία της υπήρξε η σχέση γλώσσας και έθνους ενώ μεταβάλλονταν τα πολιτικά συμφραζόμενα αυτής της σχέσης ανάλογα με την εποχή και τις κοινωνικές και πολιτικές ομάδες. Tο ότι και η ελληνική γλώσσα έχει ιστορικότητα και δεν αποτελεί είδος σταθερό και αναλλοίωτο ανά τους αιώνες τεκμηριώθηκε με τις δύο πρόσφατες Iστορίες της Eλληνικής Γλώσσας (η πρώτη εκδόθηκε από το EΛIA στην Aθήνα με επιστημονική επιμέλεια του M. Z. Kοπιδάκη το 1999 και η δεύτερη από το Kέντρο Eλληνικής Γλώσσας στη Θεσσαλονίκη με επιστημονική επιμέλεια του A.-Φ. Xριστίδη το 2001), οι οποίες δεν αναπαρήγαγαν στερεότυπα παλαιότερων Iστοριών σχετικά με την «εγγενή συντηρητικότητα» της ελληνικής γλώσσας, δηλαδή την αντίστασή της στην αλλαγή - νοουμένη βεβαίως ως «αλλοίωση».

ΟΙ ΒΛΑΧΟΙ

ΟΙ ΒΛΑΧΟΙ

http://www.youtube.com/watch?v=KJZtzi45OF4

ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΙΣ ΛΑΖΑΡΟΥ - ΦΙΛΙΑ ΠΕΡΙ ΑΡΒΑΝΙΤΩΝ

ΠΕΡΙ ΑΡΒΑΝΙΤΩΝ

ΨΕΥΔΗ – ΑΙΣΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ

ΨΕΥΔΗ – ΑΙΣΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ

TOY A. Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ

ΤΟ ΨΕΥΔΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ & ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

1. Οι απόψεις D. Erasmus, σχετικά με την ελληνική γραφή, καθώς και αυτής με λατινικούς χαρακτήρες

Σύμφωνα με τον Ολλανδό φιλόλογο Desiderius Erasmus, 1457 - 1536 μ.Χ., "Dialogus de recta latini graeciguae serminis pronunciatione") – άποψη που έχουν υιοθετήσει κακώς τα σχολικά ελληνικά βιβλία γλώσσας και γραφής, χωρίς να ελέγξουν την ορθότητά της - η νέα ελληνική γραφή, όπως και οι σημερινές γραφές με λατινικούς χαρακτήρες (αγγλική, γαλλική, ολλανδική κ.τ.λ.) προέρχονται από την αρχαία ελληνική και συνάμα είν αι ιστορικές, γιατί γράφουν τις λέξεις όπως τις πρόφεραν κάποτε οι πρόγονοί τους και όχι ως προφέρονται σήμερα. Ξεκινώντας ο Έρασμος από τη σκέψη ότι οι αρχαίοι Έλληνες, απ’ όπου πήραν την γραφή οι άλλοι Ευρωπαίοι,  δεν ήταν δυνατόν  να ξεκινήσουν τη γραφή με πολλά  σημεία  (γράμματα) για τον ίδιο φθόγγο, π.χ.: Υ & Η & Ι = [ι], Ο & Ω = [ο], Ε & ΑΙ =[ε] ... κατέληξε στο εξής λάθος (όμως μόνο ως προς την ελληνική γραφή, όπως θα δούμε πιο κάτω), όμως αληθοφανές, συμπέρασμα:

1) Η νέα ελληνική γραφή και οι γραφές με λατινικούς χαρακτήρες είναι ιστορικές, επειδή γράφουν τις λέξεις ως έχουν φωτογραφικά από  την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα.

2) Η νέα ελληνική γραφή συνάμα διατηρεί από συνήθεια και τα γράμματα ω, η, υ, όπως π.χ. στις λέξεις, Ευρώπη, φύλο, καλώ… .), που, ενώ έπαψαν να παριστούν φθόγγους της ελληνικής γλώσσας (συνέπεσαν λέει με την προφορά των ο,ι), διατηρούνται στη γραφή των λέξεων στην νέα ελληνική γραφή.

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΑΟΙ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Το Τετράτομο του κ. Αχιλλέα Λαζάρου: ""ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΑΟΙ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ"

3 Μαρτίου 2011

Του Βησσαρίωνα Μπακόλα

Πολύ πρόσφατα , το 2010, ήλθε αθόρυβα στην δημοσιότητα μια Διεπιστημονική εργασία, εντυπωσιακή των 3.000 περίπου μεγάλων σελίδων,(24Χ16,50) πυκνογραμμένων σε τέσερες τόμους με τον τίτλο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΑΟΙ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ. Το μέγεθος της επιστημονικής αυτής εργασίας μπορεί κάποιος να το καταλάβει, αν σκεφθεί ή θυμηθεί ένα ποσοτικό κριτήριο πανεπιστημιακό σε λέξεις, όχι σελίδες, τις 3000 λέξεις για μια Διπλωματική Εργασία.

Δεν είναι έργο συλλογικής δράσεως, ή έργο κάποιου Ιδρύματος, ή έργο σχολιασμών μεταφραστικών κειμένων. Είναι προσωπική κατάθεση του Συγγραφέα των διαχρονικών του διεπιστημονικών Ερευνών με βασική προσέγγιση του καταξιωμένου Φιλολόγου. Η σύνθετη προσέγγιση με την μακροχρόνια ειδίκευση, θεωρητική και πρακτική, του Ρωμανιστή και του Βαλκανολόγου ενδιαφέρει ιδιαίτερα τις επίσης αρκετά σύνθετες Συγκριτικές Επιστήμες, ιδιαίτερα την Συγκριτική Πολιτική. Αυτή δεν αφήνει περιθώρια παραπλάνησης και παραπληροφόρησης. Αυτό πονάει ιδιαίτερα σήμερα πάρα πολλούς που φορούν προσωπεία επιστημονικοφάνειας ή εύκολα στρατεύονται σε καθεστωτικές σκοπιμότητες. Χωρίς θόρυβο επαναλαμβάνω, κυκλοφόρησε αυτό το σημαντικό έργο και μόλις τούτες τις μέρες κατόρθωσα να το βρω κοντά στο Σταθμό Δάφνης , πληρώνοντας για κάθε τόμο μόλις 10 ευρώ.

Τον Αχιλλέα Λαζάρου σήμερα όλοι τον γνωρίζουν, τον επαινούν και τον βραβεύουν, ελάχιστοι από συμπλέγματα ενοχής ή άγνοιας τον φοβούνται και καιροσκοπικά νομίζουν ότι προσφέρουν υπηρεσία σε ξένους πράκτορες βλάπτοντας την Πατρίδα μας ως πεμπτοφαλαγγίτες. Τα περιεχόμενα, στους 4 μεγάλους τόμους, έχουν διαχρονική αξία για πολλούς τομείς της σύγχρονης χειμαζόμενης Ελλάδας. Αναφέρονται σε καθημερινά τρέχοντα θέματα για τους γείτονες και τις ανούσιες προπαγανδιστικές κινήσεις των Σκοπιανών των Τούρκων των Αλβανών, Ρουμάνων κ.λ.π. Δίνουν σωστές απαντήσεις στις διαπλεκόμενες και ύποπτες επιρροές των Μεγάλων.

Ο κ. Λαζάρου υπεραμύνεται της δικής μας Ταυτότητας και ιδιαίτερα της Γλώσσας ανησυχώντας για την πορεία των Εκπαιδευτικών. Ξεκαθαρίζει διαυγέστατα, θέματα που αφορούν τους Ελληνογενείς Βλάχους και Αρβανίτες, ξεσκεπάζει πράκτορες και πρακτορίσκους που δρουν ανάμεσά μας, αναδεικνύει την προσφορά των Κυπρίων ακόμη σε όλη την Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Το ίδιο κάνει και για την Βόρειο ΄Ήπειρο.

Ζητώ συγνώμη από τους αναγνώστες του κειμένου τούτου πρώτα και μετά από τον Συγγραφέα, για τις αποσπασματικές μου αναφορές στα τεκμηριωμένα περιεχόμενα. Αυτά αφορούν κυρίως την Οργανωμένη Πολιτεία μας, τα Υπουργεία Εξωτερικών, Παιδείας, Άμυνας, Ανάπτυξης, τις Περιφέρειες, τα Πανεπιστήμια, τις Στρατιωτικές Σχολές αλλά και όλους τους Έλληνες που πονούν για την βασανισμένη πατρίδα μας.

Το τετράτομο του κ.Λαζάρου ας είναι η απάντηση σε κάποιο άλλο ύποπτο τετράτομο.

http://ksipnistere.blogspot.gr/2011/03/blog-post_6477.html?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed:+Ksipnistere_+(.+.+.+.+.+.+.+++ksipnistere+_++Ο+σιωπών+δοκεί+συναινείν)

Οι Βλάχοι (ἀκολουθοῦν σχόλια)

Οι Βλάχοι

17 Οκτωβρίου 2010

κατά τον Αχιλλέα Λαζάρου

Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους η πληθυσμιακή σύνθεση της Βαλκανικής δεν αλλοιώνεται φυλετικά. Ήδη απορρίπτονται οι πολυθρύλητες μαζικές εγκαταστάσεις Ρωμαίων68. Ωστόσο στους προϋπάρχοντες λαούς ασκείται πολιτισμική και γλωσσική ρωμαϊκή επίδραση. Λαμβάνει δηλαδή χώραν εκρωμαϊσμός, πού στην περίπτωση των Ελλήνων ή πρώτη μορφή μόνον επιφανειακά και απότομα σημειώνεται69. Οι Ρωμαίοι άλλως τε έρχονται στη Βαλκανική εξελληνισμένοι70. Η δεύτερη περιορίζεται σε νησίδες και ζώνες, στις όποιες συντρέχουν οι παράγοντες έκλατινίσεως. Όμως, πλην σπανίων εξαιρέσεων, η λατινική είναι δευτερεύον καί βοηθητικό γλωσσικό όργανο γιά πρακτικούς σκοπούς71, ενώ διαφυλάσσεται ή ελληνική γλώσσα, ή οποία παράλληλα χρησιμοποιείται και από Ρωμαίους72. Επί αιώνες δε ή Ρώμη καλείται πόλη « Ελληνίς»73.

Χρήστες της λατινικής γίνονται κατ' εξοχήν οι Έλληνες έμποροι, επιστήμονες, εργολάβοι δημοσίων έργων, μεταφορών και παρόδιων επιχειρήσεων, παλαίμαχοι τού ρωμαϊκού στρατού74. Ή στρατιωτική υπηρεσία θεωρείται επικερδής και δελεαστική χάρη και στα παρεπόμενα προνόμια75.

Εύλογα και η εθελουσία στράτευση76 είναι ασύγκριτα μεγαλύτερη άλλων λαών. Συμβάλλει δε και η προφανής προτίμηση των Ρωμαίων προς τούς Έλληνες, ιδίως τούς Μακεδόνες,77 των οποίων θαυμάζουν το αξιόμαχο.

Εκπληρώνοντας την πολυετή θητεία, κατά την οποία αποκτούν σημαντικές οικονομίες και αναγορεύονται Ρωμαίοι πολίτες με αναγκαστική εκμάθηση και χρήση τής λατινικής78, επιστρέφουν στις γενέτειρες τους, όπου δεν αδρανούν. Διότι προτιμώνται ώς φύλακες συγκοινωνιακών κόμβων και οδικών διαβάσεων διαδίδοντας αβίαστα στο οικογενειακό και κοινωνικό - επαγγελματικό περιβάλλον την επίκτητη, επίσημη γλώσσα.

Κατά τον ακαδημαϊκό και καθηγητή του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου G. Bratianu79 η λατινική και ομιλείται και γράφεται στον χώρο Μακεδονίας και νοτιώτερα, όπου παρατηρείται διγλωσσία. Η χρήση της λατινικής στη Θεσσαλία, Μακεδονία, Ήπειρο διαπιστώνεται μεταπολεμικά και με τη μελέτη του επιγραφικού υλικού, όπως μάς διαβεβαιώνουν ό Γάλλος καθηγητής τού Πανεπιστημίου Λυών Bruno Helly80, ο διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητος τού Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών Ελλάδος Μιλτ. Χατζόπουλος81 κ.ά. Ο δε Poghirc επισημαίνει την έναρξη της εκλατινίσεως Ελλήνων στη Βόρειο Ήπειρο ήδη το 229 π.Χ., προ της ρωμαιοκρατίας, ως επακόλουθο στρατιωτικής συμπράξεως Ρωμαίων - Ελλήνων προς αποσόβηση ιλλυρικών επιδρομών82.

Επίσης λατινοφωνία Ελλήνων μαρτυρούν και ιστορικοί συγγραφείς. Ο Βυζαντινός χρονογράφος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Κωνσταντινουπόλεως και διοικητής τής Ευρώπης, ήτοι της Βαλκανικής, Ιωάννης Λυδός, αναφερόμενος στους κατοίκους τής διοικητικής περιφέρειας του, μεταξύ άλλων γράφει: «...και περ Έλληνας εκ του πλείονος όντας, τη των Ιταλών φθέγγεσθαι φωνή...»83. Την απόλυτη δε αξιοπιστία του αποδέχονται ό Ρουμάνος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κοπεγχάγης Ε. Lozovan84, ό καθηγητής του Πανεπιστημίου Λιέγης Michel Dubuisson85, ο Poghirc86 κ.ά.

Αυτοί οι δίγλωσσοι Έλληνες, όπως και οι λατινόφωνοι των λοιπών επαρχιών της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, αποκαλούνται Βλάχοι87. Την επιτυχή σκιαγράφηση εξαπλώσεως τής λατινικής καί τήν ορθή ερμηνεία τής ονομασίας Βλάχοι, καθώς και γενέσεως Βλάχων (=λατινοφώνων) ελληνικής καταγωγής, χρεωστούμε καί στον πρώτο Νεοέλληνα ιστορικό Κωνσταντίνο Κούμα (1777-1836)88, διδάκτορα δύο γερμανικών πανεπιστημίων και αντεπιστέλλον μέλος των Ακαδημιών Μονάχου και Βερολίνου89. Την δ' εγκυρότητα της απόψεως Κούμα ασπάζονται σύγχρονοι μας ομόλογοι του, οι ομότιμοι καθηγητές τού Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος90 και Κωνσταντίνος Βαβούσκος91, η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Μαρία Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου92 κ.ά.

Οι Έλληνες Βλάχοι αρχικά ονομάζονται Ρωμαίοι, έπειτα δε Ρωμάνοι, που σώζεται με τη μορφή Αρμάνοι, όπως μέχρι σήμερα αυτοαποκαλούνται, και θυμίζει τον όρο 'Αρμανία, εύχρηστο από τούς Έλληνες των βυζαντινών χρόνων για την ονομασία τής χώρας τους, σύμφωνα με την αποκάλυψη τού Ρωσοαμερικανού βυζαντινολόγου Α. Vasiliev93. Κατά δε τον Ούγγρο καθηγητή τού Πανεπιστημίου Βουδαπέστης Mathias Gyoni, «όλα συνηγορούν στο να πιστεύσουμε ότι οι Βλάχοι πρέπει να ήσαν δίγλωσσοι καθ' όλη τη διάρκεια τής ιστορίας τους»94.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΒΛΑΧΩΝ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΒΛΑΧΩΝ του Καθηγητή Αχιλλέα Λαζάρου.

Κυριακή, 10 Απριλίου 2011

Βαλκανικός νοείται κατά κανόνα ο χώρος της νοτιοανατολικής Ευρώπης, ο οποίος χωρίζεται από τον κορμό της ευρωπαϊκής ηπείρου με το ρεύμα του Δουνάβεως. Σύμφωνα δε με την πλέον πρόσφατη εθνωνυμική ονοματοθεσία περιλαμβάνονται σ' αυτόν από βορρά προς νότο η ρουμανική Δοβρουτσά, απομεινάρι της κάποτε Μικράς Σκυθίας, η Βουλγαρία, η Σερβία, η Σλοβενία, η Κροατία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο, η Αλβανία, τα Σκόπια (FYROM), η Ελλάδα και το τουρκικό τμήμα της Θράκης, της οποίας οι ήκιστα προσήκουσες πρακτικές επανασυγκολήσεως στην Τουρκία είχαν αποτελέσει πρόσθετο λόγο για τον επιφανή πολιτικό και πανεπιστη-μιακό ιστορικό, ακαδημαϊκό N. lorga, μη συμμετοχής του σε βαλκανικό συνέδριο οργανούμενο στην ελληνική πρωτεύουσα από τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου.

Εντυπωσιακά ως πρώτιστος λόγος μη αποδοχής της προσκλήσεως γνωστοποιήθηκε με διάτονη και διάτορη διακήρυξη ότι η Ρουμανία είναι χώρα Καρπαθιακή και όχι Βαλκανική. Στην αδόκητη πρόφαση προηγούνται και έπονται πολιτικές και επιστημονικές προσωπικότητες της Ρουμανίας.

ΤΟ ΚΟΥΤΣΟΒΛΑΧΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

ΤΟ ΚΟΥΤΣΟΒΛΑΧΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Παρασκευή, 11 Νοεμβρίου 2011

Του Αχ. Λαζάρου 

ρωμανιστή - βαλκανολόγου

Ο επιθετικός προσδιορισμός κουτσοβλαχικό παράγεται από το σύνθετο όνομα Κουτσόβλαχος, του οποίου το πρώτο συνθετικό είναι το επίθετο κουτσός  και το δεύτερο το ουσιαστικό Βλάχος. Όσοι θεωρούν ως πρώτο το συνθετικό το τουρκικό kucuk (=μικρός) λησμονούν ή αγνοούν ότι οι Κουτσόβλαχοι  κατοικούν αδιάλειπτα στην Μεγάλη Βλαχία (Θεσσαλία-Βυζαντινό θέμα Ελλάδος). Ο Βυζαντινός Χρονογράφος Νικήτας Χωνιάτης γράφει: «επί δε τούτοις και άλλος τις τα Θετταλίας κατέχων μετέωρα (=ορεινά), ά νυν Μεγάλη Βλαχία κικλήσκεται, Τοπάρχης ήν των εκεί». Δεύτερος Βυζαντινός Χρονογράφος, ο Γεώργιος Παχυμέρης, σύμφωνα με του εκρουμανισμένου ακαδημαϊκού P. Papahagi, δέχεται την αυτοχθονία και την ελληνικότητα των Βλάχων της Θεσσαλίας, τους οποίους αποκαλεί Μεγαλοβλαχίτες: «….τους γαρ το παλαιόν Έλληνας, ους Αχιλεύς ήγε, Μρεγαλοβλαχίτας καλών επεφέρετο….».

Αφετηρία της λέξεως Βλάχος είναι το εθνωνύμιο  μιας κελτικής φυλής, γνωστής στον Στράβωνα ως Ουόλκαι  και στον Καίσαρα ως Volcae. Είναι οι πρώτοι  λατινόφωνοι, τους οποίους τα γερμανικά φύλα γνωρίζουν και διαδίδουν το όνομά τους κατά μήκος  κατά μήκος των συνόρων της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, με την σημασία του λατινόφωνου. Ιχνηλατείται δε από την Βρεταννία και το Βέλγιο, όπου αντίστοιχα επιβιώνουν οι Ουαλλοί και οι Βαλλώνοι, έως τον Ελλήσποντο, στον Γαλατά της Κωνσταντινουπόλεως, του οποίου οι κάτοικοι Γενουάτες λόγω ιταλικής γλώσσας λέγονται Βλάχοι!

Ελληνική γλώσσα στο χρόνο

Ελληνική γλώσσα στο χρόνο· σύντομη περιήγηση

»»»  Κωνσταντίνα Πανάγου Η μελέτη της ιστορίας της ελληνικής γλώσσας ενδιαφέρει γενικότερα ως το μοναδικό παράδειγμα ζωντανής σήμερα γλώσσας με αδιάσπαστη προφορική και γραπτή παράδοση χιλιετιών. Μέσα δηλαδή από την ελληνική μπορεί κανείς να μελετήσει γλωσσολογικά πως εξελίσσεται ιστορικά η γλώσσα του ανθρώπου στον καίριο χώρο της Ευρώπης και σε σχέση με έναν λαό που καλλιέργησε τη γλώσσα όσο λίγοι. Η πρώτη περίοδος είναι η αρχαιοελληνική. Χαρακτηριστικό της είναι οι διάλεκτοι:

Νεοελληνικές διάλεκτοι

Νεοελληνικές διάλεκτοι και νεοελληνική διαλεκτολογία

»»»  του Χρήστου Τζιτζιλή Eίναι γνωστό ότι η ελληνική εμφανίζεται στο ιστορικό προσκήνιο με τη μορφή διαλέκτων που η καθεμιά τους αποκτά, για διαφορετικούς λόγους, εξαιρετική αίγλη. Δεν είναι λοιπόν περίεργο ότι οι απαρχές της νεοελληνικής διαλεκτολογίας σημαδεύονται από μια προσπάθεια επανασύνδεσης των αρχαιοελληνικών με τις νεοελληνικές διαλέκτους και δεν είναι τυχαίο ότι η «εξωτική» τσακωνική και οι περιφερειακές διάλεκτοι της Kάτω Iταλίας και του Πόντου είναι οι πρώτες που προσελκύουν την προσοχή των ερευνητών. Όταν, χάρη κυρίως στις εργασίες του Xατζιδάκι, λύνεται οριστικά το πρόβλημα της καταγωγής των νεοελληνικών διαλέκτων και αποδεικνύεται ότι όλες, με εξαίρεση την τσακωνική, προέρχονται από την κοινή, η ελληνική διαλεκτολογία περνά, θα λέγαμε, στο άλλο άκρο. Για μεγάλο χρονικό διάστημα αγνοεί πλήρως ή καταπολεμά την ιδέα της ύπαρξης αρχαίου διαλεκτικού υποστρώματος στις νεοελληνικές διαλέκτους. Mόλις τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια ο Tσοπανάκης (1955) και άλλοι επαναφέρουν, σε άλλη βάση, το πρόβλημα και προσπαθούν να καθορίσουν αρχαίες διαλεκτικές ζώνες στην ελληνική. Kοινό πάντως χαρακτηριστικό και της παλαιότερης και της μεταγενέστερης έρευνας είναι το χρονικό άλμα που συντελείται στη μελέτη της ιστορικής εξέλιξης των νεοελληνικών διαλέκτων με τη συστηματική αγνόηση της μεσαιωνικής περιόδου.