Η ΦΙΛΙΚΗ
ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Φειδίας
14 Σεπτεμβρίου 1814
Ιδρύεται η Φιλική Εταιρεία
από τους Νικόλαο Σκουφά, Αθανάσιο Τσακάλωφ και Εμμανουήλ Ξάνθο
στην Οδησσό της Ρωσίας και αποφασίζεται η προπαρασκευή του Αγώνος της
Εθνεγερσίας.
Μεγάλη ημέρα η σημερινή. Ο
θρίαμβος του Αυτοκράτορος Ηρακλείου, μυθικής μορφής Έλληνα βασιλέως-στρατιώτου,
μέγας θρίαμβος του Γένους, της Πίστεως και της Παραδόσεώς μας, με λάβαρο
υψωμένο τον Τίμιο Σταυρό, έμπνευση, πηγή και σύμβολο δυνάμεως και δόξας, και
τον λαό της Βασιλεύουσας, μέσα σε παραλήρημα ενθουσιασμού, να εορτάζει και να
επευφημεί, ψάλλοντας, ίδια και απαράλλαχτα όπως το ψάλλουμε και σήμερα:
Σῶσον Κύριε τὸν λαόν Σου
καὶ εὐλόγησον τὴν
κληρονομίαν Σου·
νίκας τοῖς βασιλεῦσι κατὰ
βαρβάρων δωρούμενος
καὶ τὸ Σὸν φυλάττων διὰ τοῦ
Σταυροῦ Σου πολίτευμα.
Και από τις στιγμές εκείνες του
θριάμβου, τις απρόσιτες εκείνες κορυφές δυνάμεως και δόξας, δώδεκα αιώνες μετά,
μέσα στο σκότος της σκλαβιάς, ένα άλλο γεγονός, το οποίο δεν χαρακτήριζε ο
θρίαμβος, αλλά η ταπεινότης και η περίσκεψη, συνοδευόμενα όμως από βαθεία
πίστη, πατριωτισμό και απόφαση θυσίας. Τρεις άσημοι έμποροι ιδρύουν στην Οδησσό
την Φιλική Εταιρεία. Κανείς δεν τούς έδωσε τότε σημασία, αλλά η φλόγα της ψυχής
αυτών των ταπεινών Ελλήνων, και όσων σιγά-σιγά συστρατεύτηκαν μαζί τους, έθρεψε
το θαύμα.
[...] Ορκίζομαι όπως τρέφω
αδιάλλακτον μίσος εναντίον των τυράννων της Πατρίδος και των οπαδών τους και
ομοφρονούντων.
[...] Τέλος πάντων,
ορκίζομαι εις το ιερόν όνομά Σου, ω ιερά και αθλία Πατρίς· ορκίζομαι εις τας
πολυχρονίους βασάνους Σου, ορκίζομαι εις τα πικρά δάκρυα των αιχμαλώτων και
καταδίκων κατοίκων Σου, τα οποία τόσους αιώνας κατά στιγμήν υποφέρουν τα
ταλαίπωρα τέκνα σου, ότι αφιερούμαι όλος εις Σε, ότι εις το εξής Συ θέλεις
είσαι η αιτία και ο σκοπός των διαλογισμών μου, το όνομά Σου οδηγός των πράξεών
μου και η εδική Σου ευτυχία η ανταμοιβή των κόπων μου.
Η Θεία Δικαιοσύνη ας
εξαντλήση επάνω εις την κεφαλήν μου όλους τους κεραυνούς της δικαιοκρισίας Της,
[και εάν καταπατήσω τον όρκο αυτόν] το όνομά μου, οι κατά διαδοχήν κληρονόμοι
μου ας είναι εις αποστροφήν, και το υποκείμενόν μου το αντικείμενον της κατάρας
και του αναθέματος των ομογενών μου. [...]
(Απόσπασμα από τον «Μέγα Όρκο»
των Φιλικών)
Ἡμέρα δόξης, ἡμέρα περισυλλογῆς
καὶ ἐπαναστάσεως, ἡμέρα θρήνου· τὸ ἕνα μετὰ τὸ ἄλλο, τόσες φορὲς στοὺς ἀμέτρητους
αἰῶνες τῆς φυλῆς μας... Ὅλα μαζί. Τῆς ἀναστάσεως προηγεῖται πάντοτε ὁ γολγοθᾶς.
Ὅλα μαζί, ὅλα μαζὶ τὰ θυμόμαστε καὶ νιώθουμε τὴν κληρονομιὰ καὶ τὸ χρέος.
«Ἡ Ἱστορία δαγκώνει τὴν οὐρά
της· ἄπαξ καὶ ἕνας λαὸς πέτυχε στὸν πολιτισμό, θὰ ἐπανέλθῃ στὸν τόπο του, ἔστω
καὶ μετὰ μυριάδες χρόνια.»
('Οδυσσέας 'Ελύτης, «Δυτικὰ τῆς
Λύπης»)
