ΨΕΥΔΗ – ΑΙΣΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ
TOY A. Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ
ΤΟ ΨΕΥΔΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ & ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
ΓΛΩΣΣΑΣ
1. Οι απόψεις D.
Erasmus, σχετικά με την ελληνική γραφή, καθώς και αυτής με λατινικούς χαρακτήρες
Σύμφωνα με τον Ολλανδό φιλόλογο Desiderius Erasmus, 1457 -
1536 μ.Χ., "Dialogus de recta latini graeciguae serminis
pronunciatione") – άποψη που έχουν υιοθετήσει κακώς τα σχολικά ελληνικά βιβλία
γλώσσας και γραφής, χωρίς να ελέγξουν την ορθότητά της - η νέα ελληνική γραφή, όπως
και οι σημερινές γραφές με λατινικούς χαρακτήρες (αγγλική, γαλλική, ολλανδική κ.τ.λ.)
προέρχονται από την αρχαία ελληνική και συνάμα είν αι ιστορικές, γιατί γράφουν τις
λέξεις όπως τις πρόφεραν κάποτε οι πρόγονοί τους και όχι ως προφέρονται σήμερα.
Ξεκινώντας ο Έρασμος από τη σκέψη ότι οι αρχαίοι Έλληνες, απ’ όπου πήραν την γραφή
οι άλλοι Ευρωπαίοι, δεν ήταν δυνατόν να ξεκινήσουν τη γραφή με πολλά
σημεία (γράμματα) για τον ίδιο φθόγγο, π.χ.: Υ & Η & Ι = [ι], Ο
& Ω = [ο], Ε & ΑΙ =[ε] ... κατέληξε στο εξής λάθος (όμως μόνο ως προς την
ελληνική γραφή, όπως θα δούμε πιο κάτω), όμως αληθοφανές, συμπέρασμα:
1) Η νέα ελληνική γραφή και οι γραφές με λατινικούς χαρακτήρες
είναι ιστορικές, επειδή γράφουν τις λέξεις ως έχουν φωτογραφικά από την αρχαία
ελληνική και λατινική γλώσσα.
2) Η νέα ελληνική γραφή συνάμα διατηρεί από συνήθεια και τα
γράμματα ω, η, υ, όπως π.χ. στις λέξεις, Ευρώπη, φύλο, καλώ… .), που, ενώ έπαψαν
να παριστούν φθόγγους της ελληνικής γλώσσας (συνέπεσαν λέει με την προφορά των ο,ι),
διατηρούνται στη γραφή των λέξεων στην νέα ελληνική γραφή.
3) Η αρχαία ελληνική γλώσσα ήταν διαφορετική από τη νέα, γιατί:
α) Η αρχαία ελληνική περιείχε και τους φθόγγους που γράφονταν
με τα γράμματα ω, η, υ, όπου το γράμμα Η προφερόταν ως μακρό [ε], δηλ. ως δυο παρατεταμένα
[εε], το Ω προφερόταν ως μακρό [ο], δηλ. ως δυο παρατεταμένα [οο] και το Υ ως το
[ου/u].
Για τα ΑΙ, ΕΙ, ΥΙ ΟΥ ΑΥ... λέει ότι προφέρονταν ως δείχνουν
τα ψηφία τους, δηλαδή: αι = [αϊ], ει = [εϊ], υι = ουϊ, ου = [οου], αυ = [αου],
ηυ = εεου..
β) Τα διπλά όμοια γράμματα μμ, νν, σσ,... προφέρονταν και τα
δυο και όχι μόνο το ένα που προφέρουμε σήμερα,
γ) Τα γράμματα δ, β, γ προφέρονταν ως "ντ, μπ, γκ"
και όχι ως σήμερα!
Προφορά αρχαίων ελληνικών λέξεων, σύμφωνα με τον Έρασμο: γεωργία
= "γκεοοργκια" και όχι "γεοργία", Ευρώπη = εουροοπεε" και
όχι "εβρόπι", αυστηρός = "αουστεερος"
και όχι "αφστιρός", είναι = "εϊναϊ" και όχι
"ίνε", ηύρα = "εεουρα" και όχι
"ίβρα", θείοι = "θεϊοϊ και όχι
"θίι",....
2. Οι αντιδράσεις για
την ερασμιακή άποψη
Η ως άνω άποψη του Έρασμου είχε προκαλέσει τότε αντίδραση σε
πάρα πολλούς λόγιους, Έλληνες και ξένους, όπως στον Κλ. Ραγκαβή, στο Βαυαρό φιλόλογο
Ι. Ρόυχλιν (J. Reuhlin, 1445 -1522 μ.Χ.), απ' όπου ονομάστηκαν οι αντίπαλοι του
Έρασμου "Ροϋχλικοί" ή ιωτακιστές, επειδή πρόφεραν τα γράμματα η υ οι ει
υι όπως και το γράμμα ι και όχι έτσι, όπως πρότεινε ο Έρασμος, λέγοντας
ότι κάτι τέτοιο ούτε στη βυζαντινή παράδοση ούτε στους αρχαίους συγγραφείς αναφέρεται.
Παρά ταύτα όμως η αναληθής ως άνω άποψη για το ελληνικό σύστημα γραφής
εισχώρησε τότε (τον 16ο αιώνα) στα ξένα Πανεπιστήμια και στη συνέχεια
από εκεί στα ελληνικά μέσω των συγγραμμάτων των γλωσσολόγων Sausssare, Γ. Χατζηδάκη,
Γ. Μπαμπινιώτη, Σετάτου κ.α..
3. Οι απόψεις
Ferdinad de Saussure, σχετικά με την ελληνική γραφή, καθώς και αυτής με λατινικούς
χαρακτήρες
Ο Γάλλος γλωσσολόγος Ferdinad de Saussure (1857-1913), και οι
μαθητές του (Ch. Baley, A. Sechehaye...), σχετικά με την ελληνική γραφή, λένε τα
εξής, που είναι αφενός όπως περίπου αυτά που λέει ο Έρασμος και αφετέρου λάθος,
όπως θα δούμε πιο κάτω:
«Από λογικής άποψης το αρχαίο ελληνικό αλφάβητο είναι
ιδιαίτερα εξαίρετο, διότι για κάθε φθόγγο είχε ένα γράμμα, π.χ. β-ά-ρ-β-α-ρ-ο-ς.
Η αρμονία όμως ανάμεσα στη γραφή και την προφορά δεν διαρκεί, επειδή η γλώσσα
εξελίσσεται αδιάκοπα, ενώ η γραφή παραμένει ακίνητη. Γράφουμε
eveiller, mouiller, lei, rei,..., ενώ προφέρουμε eveyer ("έβεγιε"),
mouiyer ("μούιγιε"), lwa ("λουά"), rwa ("ρουά"),...,
επειδή έτσι προφέρονταν αρχικά και έπειτα άλλαξε η προφορά τους. Η γραφή επομένως
καταλήγει να μην ανταποκρίνεται πια σ' αυτό που αντιπροσωπεύει.... να υπάρχει
δυσαρμονία μεταξύ γραφής και προφοράς. Για το ίδιο γράμμα έχουμε πάρα πολλές
προφορές και τον ίδιο φθόγγο το γράφουμε με τρία και πέντε γράμματα. O φθόγγος π.χ.
"σ" γράφεται: s, t, ss, sc: nation, chasset, acguescer... ο φθόγγος
"κ" = gu, c, k, cc, ch.... Η γραφική εικόνα αυτή της λέξης
αποκτά για μας ιδεογραφία......
Κατόπιν αυτού, καταλήγει ο F. Saussure, θα πρέπει να καταργηθούν
οι σημερινές γραφές με ελληνικούς και λατινικούς χαρακτήρες και να γίνει ένα νέο
φωνητικό αλφάβητο με τόσα γράμματα όσοι και οι φθόγγοι (με ένα γράμμα για κάθε φθόγγο.
(Περισ. βλέπε: "Μαθήματα Γλωσσολογίας" F.
Saussure).
4. Τα σωστά και τα λάθη
του Έρασμου και Saussure
α. Η γραφή με λατινικούς
χαρακτήρες είναι πράγματι ιστορική
Παρατηρώντας τις σημερινές γραφές με λατινικούς χαρακτήρες
(αγγλική, γαλλική,...) βλέπουμε ότι εκεί:
1) Κάποιες λέξεις γράφονται ως έχουν φθογγικά με το λατινικό
αλφάβητο, πρβλ π.χ. στην αγγλική:Athens, not, lot…
2) Οι λέξεις που προέρχονται από την ελληνική και λατινική γραφή
γράφονται όπως έχουν εκεί (φωτογραφικά, ιστορικά), άσχετα αν εκεί μπορεί και να
προφέρονται κάπως αλλιώς, πρβλ π.χ.:
ελληνική: πρόβλημα, τιτάν(ας), Γεωργία, Ευρώπη, ιδέα, τυπώ(νω),
Ολυμπία, φιλοσοφία, τηλέφωνο...... & αγγλική: problem (“πρόμπλεμ»),
titan(«ταϊταν»), Europe («γιούροπ»), idea («αϊντία»), type («τάϊπ»),
Olympia, philosophy, telephone,...
ελληνική: ακτίς, Γεωργιανός, Συριανός, Λατίνος... & γαλλική:
action («αξόν»), Georgien («ζεορζάν»), Syrien («σιριάν»), Latin («λατάν»)...
λατινική: cluba (κλούμπα -κλούβα), cupa (κούπα), America,
pluς (πλους), imperial («ιμπέριαλ»), lina («λίνα»), douo > double («ντουπλέ»)….&
αγγλική: club («κλάμπ»), cup («κάπ»), America, plus («πλας»), imperial («ιμπίριαλ»),
line («λάϊν»), double ("ντάμπλ")….
Με την ελληνική ή λατινική ορθογραφία γράφονται και οι λέξεις
άλλων γλωσσών (αραβικές, εβραϊκές....) που πέρασαν στις γραφές αυτές μέσω της ελληνικής
ή της λατινικής, πρβλ π.χ. ελληνικά: άλγεβρα, Εμμανουήλ, Δανιήλ....
= αγγλικά: Algebra, Emmanuel, Daniel...
3) Οι λέξεις που είναι ομόηχες με κάποια άλλη παίρνουν επιπρόσθετα
ένα γράμμα (τυχαίο ή σύμφωνα με τη σκέψη εκείνου που την καθιέρωσε γραφικά) και
που, αν και γράφεται, δεν προφέρεται, πρβλ π.χ. την αγγλική λέξη John (προφορά «τζων»),
η οποία παίρνει το γράμμα h, επειδή στην εβραϊκή προφορά υπάρχει ο φθόγγος
χ: Ιωάννης = Ιοχάναν. Παρέβαλε ομοίως στη γαλλική: grave (στον ενικό) &
graves (στον πληθ.). Εδώ το -es δεν προφέρεται, αλλά μπαίνει για διάκριση
του πληθυντικού από τον ομόηχο ενικό. Παρέβαλε ομοίως στην αγγλική: to
& t(w)o & to(o), rit(e) & (w)rit(e) & ri(g)t(h).. Εδώ τα: w, o,
w, e, g, h δεν προφέρονται, μπήκαν για διάκριση των ομόφωνων λέξεων.
Ομοίως: sent & cent & scent,
pare & pair & pear, boy & buoy, no & know,
sail & sale, grown & groan, fought & fort, war & wore,
side & sighed, made & maid, night & knight, soared &
surd, hole & whole, morning & mourning .....
4) Οι παράγωγες λέξεις γράφονται στο θέμα όμοια με τις πρωτότυπές
τους, δηλαδή διατηρούν την ιστορική τους ορθογραφία, άσχετα αν καμιά φορά η προφορά
της παράγωγης λέξης αλλάζει λόγω φθογγικού πάθους (συναίρεσης κ.α.), πρβλ
π.χ. στην αγγλική την πρωτότυπη λέξη volcano ( προφορά «βολκέϊνουν», το α
= εϊ) και την παράγωγη volcanic (προφορά «βολκανικ», το α = α). Ομοίως: athlete
(“άθλιτ”) > athletic (“αθλέτικ”), busy (“μπάζι») > business (“μπίζνες»),
day (“ντέι”) > Sanday (“σάντι”), live («λάϊβ») >living ("λίβινκ")…
Σημειώνεται ότι:
1) Η γραφή μιας λέξης με τον ως άνω τρόπο παραμένει στο χρόνο
ακόμη και αν η προφορά της αλλάξει ή αν η λέξη λέγεται με δυο ή περισσότερες
προφορές. Πρβλ π.χ. στην αγγλική που ενώ άλλοι λένε π.χ.: "δε λαντον, μπάτι,
σον κόνερ, ουάτ..." και άλλοι "δι λόντον μπόντι, σιν κόνερι,
χουάτ ή γουάτ..", ωστόσο και οι μεν και οι δε γράφουν ίδια, δηλ.:
the London, body, Sean Coneri, what..
2) Η γραφή μιας λέξης με τον ως άνω τρόπο προφέρεται αλλιώς
σε μια γλώσσα και αλλιώς σε μια άλλη, αν και έχουν το αυτό αλφάβητο (το λατινικό),
πρβλ π.χ. τις λέξεις: BEAUTE = αγγλική προφορά «μπιούτι» και γαλλική «μποτέ».
3) Για να υποδειχθεί η σωστή προφορά των λέξεων στις γραφές
με λατινικούς χαρακτήρες στα λεξικά, χρησιμοποιούνται παράλληλα τα καλούμενα
φωνητικά σύμβολα (Phonetic symbols). Δηλαδή εδώ έχουμε μια γραφή ως βοηθητική
μιας άλλης γραφής!!
Επομένως σωστά μιλούν Έρασμος Κι Sausure για τις γραφές
με λατινικούς χαρακτήρες (αγγλική, γαλλική κ.τ.λ.)’ είναι πράγματι ιστορικές
και γι αυτό εκεί:
(α) Υπάρχει δυσαρμονία μεταξύ γραφής και προφοράς. Εδώ
λέμε - προφέρουμε άλλα και άλλα γράφουμε ή άλλα βλέπουμε και άλλα προφέρουμε.
Παρουσιάζεται το φαινόμενο για το ίδιο γράμμα να έχουμε πέντε, έξι κ.τ.λ. προφορές
(να παριστά ακόμη και συλλαβές) και όχι μια, όπως στην ελληνική
και λατινική. Παρέβαλε π.χ. στην αγγλική τις αγγλικές λέξεις go, one, on,
come, to…, όπου το γράμμα Ο προφέρεται άλλοτε Ο, άλλοτε ΟΟΥ, άλλοτε ΟΥΑ, άλλοτε
Α, άλλοτε ΟΥ… Ομοίως στις λέξεις: was (γουόζ), Αmerica (αμέρικα),
hand (χέντ), table (τέϊμπλ).... το γράμμα a = εϊ = α = ε=
ouo.. Ομοίως στις λέξεις: titan (ταϊτάν), prize (πράϊζ), girl (γκέρλ),
pig (πιγκ), ability (αμπίλιτι)… το γράμμα i = αϊ = ι = ε… Ομοίως τα υπόλοιπα.
Στην αγγλική γραφή σε πολλές λέξεις τα γράμματα έχουν την ίδια
προφορά που έχουν και τα αντίστοιχα λατινικά, π.χ.: Athens (άθενς), Italy
(ίταλι)..... και στις άλλες, στις περισσότερες, τα ίδια γράμματα είναι αδύνατο
να πεις ποια ακριβώς προφορά έχουν ή βγαίνει μόνο εάν ξέρεις η όλη λέξη πώς προφέρεται.
(β) "Ορθογραφία" είναι η δημιουργία για κάθε λέξη
ενός ορισμένου "οπτικού ινδάλματος", το οποίο γι' αυτούς που ξέρουν
από γραφή αποτελεί την "ιδεατή εικόνα" γραφής κάθε λέξης. Η ιδεατή
αυτή εικόνα συνάπτεται στο νου του ομιλούντος προς την ακουστική
"εικόνα, δηλ. προς τον τρόπο προφοράς μιας δεδομένης λέξεως, καθώς και προς
τη σημασία της.
(γ) Ο χρόνος που απαιτείται για την εκμάθηση της γραφής είναι
τόσος, όσος χρειάζεται για να απομνημονεύσει ο μαθητής μια-μια τη γραφή όλων
των λέξεων, επομένως κάτι πάρα πολύ δύσκολο και χρονοβόρο.
Αυτός είναι και η αιτία που πολλοί ζητούν την κατάργησή της
γραφής με λατινικούς χαρακτήρες. Και έχουν δίκιο. Δεν έχουν όμως δίκιο που μιλάνε
για την καθιέρωση μιας άλλης γραφής που να έχει τόσα γράμματα όσοι και οι φθόγγοι,
γιατί με τη γραφή αυτή δεν είναι δυνατόν να διακρίνουμε τις ομόηχες λέξεις. Η μόνη
και η καλύτερη λύση είναι η καθιέρωση της ελληνικής γραφής ως διεθνούς. Δεν
υπάρχει άλλη λύση.
Φυσικά το να γράφεις τις λέξεις ως έχουν σε μια άλλη γραφή,
κάτι ως γίνεται π.χ. στην αγγλική (που γράφει τις πιο πολλές λέξεις ως έχουν φωτογραφικά
στη λατινική και ελληνική) είναι κάτι πολύ πιο δύσκολο από το να γράφεις τις λέξεις
με τα ομόφωνα γράμματα: Ω & Ο, Η & Υ & Ι … και βάσει κανόνων,
γιατί έτσι έχεις να θυμάσαι απλώς και μόνο λίγους κανόνες και όχι μια-μια την ορθή
γραφή των λέξεων, αφού έτσι πρέπει να απομνημονεύσεις μια-μια την ορθή ιστορική
γραφή των λέξεων.
β. Η ελληνική γραφή
δεν είναι ιστορική, αλλά φθογγική και συνάμα ετυμολογική
Παρατηρώντας την ελληνική γραφή βλέπουμε ότι εκεί οι λέξεις,
σήμερα και πάντα, δεν καταγράφονται ούτε τυχαία, ούτε ιστορικά ως τις σημερινές
γραφές με λατινικούς χαρακτήρες (αγγλική κ.α.), αλλά όπως ακριβώς προφέρονται φθογγικά
τη στιγμή που γράφουμε και συνάμα ανάλογα με την ετυμολογία τους. Δηλαδή ανάλογα
αφενός με το μέρος λόγου ή τον τύπο του σημαινόμενου από τη λέξη και αφετέρου ανάλογα
με τη ρίζα ή την πρωτότυπη λέξη, αν έχουμε λέξη παράγωγη και χρησιμοποιώντας με
κανόνες - αναλογικά τα ομόφωνα γράμματα: Ο(ο) & Ω(ω), Η(η) & Υ(υ) &
Ι(ι)… .... που έχουν επινοηθεί για το σκοπό αυτό εδώ, ώστε ο αναγνώστης να έχει
βοήθεια και στην εύρεση του σωστού νοήματος των λέξεων και στη διάκριση των ομοήχων.
Παρέβαλε δε ότι τα ομόφωνα γράμματα ω & ο, η & οι.. στην κατάληξη μας υποδείχνουν
το μέρος λόγου ή τον τύπο του σημαινόμενου, γράφοντας π.χ. με –ο,η τον ενικό των
πτωτικών: καλόν, άνθρωπο(ν), καλό, καλή, νίκη, τιμή…, με –ω,ει τον ενικό των ρημάτων:
καλώ, γελώ, τρέχω…, με –ω τη γενικού πληθυντικού των πτωτικών: καλών, ανθρώπων,
τιμών….και στο θέμα μας υποδείχνουν τη ρίζα ή την πρωτότυπη λέξη μιας παράγωγης,
πρβλ π.χ. : κρίνω > κριτής, κριτικός (με –ι) & Κρήτη
> Κρητικός (με η)…
Επομένως δε μιλούν σωστά Έρασμος Κι Sausure για την ελληνική
γραφή, αρχαία και νέα. Απλώς κρίνουν «εξ ιδίων τα αλλότρια». Δηλαδή, επειδή η δική
τους γραφή, που είναι με λατινικούς χαρακτήρες ( Αγγλική, Ιταλική, Ολλανδική
...) είναι ιστορική, έτσι νομίζουν ότι το ίδιο συμβαίνει και στη νέα ελληνική γραφή
σε σχέση προς την αρχαία Ελληνική. Κάτι όμως λάθος, για τους λόγους που είδαμε
πιο πριν.
Σημειώνεται, επίσης, ότι:
1) Αν η ελληνική γραφή ήταν ιστορική, τότε: α) Όλες οι
λέξεις της νέας ελληνικής θα γραφόταν πάντα με τα ίδια γράμματα, όμως κάτι τέτοιο
δε συμβαίνει, πρβλ π.χ. αρχαία: τιμάω, φάος, κόνις, πυρία, Ελλάς, ανθέει, δένδρον…
και νέα: τιμώ, φως, σκόνη, σπύρτα, Ελλάς, ανθεί, δέντρο…
β) Σε πολλές γραπτές λέξεις θα υπήρχε διάσταση μεταξύ προφοράς και γραφής,
όπως συμβαίνει στην αγγλική για παράδειγμα ιστορική γραφή. Δηλ. θα παρουσιάζονταν
το φαινόμενο για το ίδιο γράμμα να έχουμε πάρα πολλές ή διαφορετικές προφορές ή
με ένα γράμμα να παριστάνουμε διαφορετικούς φθόγγους, όμως κάτι τέτοιο δε
συμβαίνει, πρβλ π.χ. ότι στις λέξεις: καλή, σοφή, ώρα, θεός, συν, σφαίρα, θείος,…
το γράμμα ο προφέρεται πάντα ο, το γράμμα ε πάντα ε…. Αντίθετα, παρέβαλε π.χ.
στην αγγλική: ιδέα > idea (= προφορά "αϊντία"),
Ευρώπη > Εurop (προφορά "γιούροπ"), go (γκόου), doc (ντόκ),
come (κάμ), one (ουάν).. όπου, και ως βλέπουμε εδώ, τα γράμματα
δεν είναι πάντα μιας και μόνης προφοράς, αλλά πολλών, ανάλογα με τη λέξη (παρέβαλε
π.χ. ότι το γράμμα ο προφέρεται πότε οου, πότε ο, πότε α, πότε ουά...). Φυσικά
στην ελληνική γραφή τα δίψηφα γράμματα : ου, ει, οι, υι, αι έχουν και αυτά πάντα
την αυτή προφορά σε όλο το γραπτό λόγο: καλοί, σφαίρα, καλεί, υιός, ποίοι… και διάφορη
από τους διφθόγγους (= δυο φθόγγοι) οϋ, εϊ, οϊ, υϊ, αϊ: προϋπόθεση, θεϊκός, δυϊκός,
Μάϊος, ευνοϊκός…..
2) Αν παλιά τα: αι, οι, ει, υι, ου προφέρονταν ως δείχνουν τα
στοιχεία τους, δηλαδή α-ι, ο-ι, ε-ι, υ-ι, ο-υ, τότε γιατί από παλιά υπάρχουν τα
διαλυτικά με τα οποία διακρίνονται οι δίφθογγοι: αϊ, οϊ, εϊ, υϊ, οϋ από τα
δίψηφα γράμματα αι, οι, ει, υι ου; ¶λλο π.χ. τα: σφαίρα, καθαιρώ, εύνοια, θείος…
και άλλο τα: Μάιος, ευνοϊκός, θεϊκός…
3) Αν τα γράμματα ω η υ ήταν αρχαίοι
φθόγγοι της ελληνικής που χάθηκαν και το ω προφερόταν ως οο, το η ως εε, το
υ πότε υ & πότε υυ, καθώς και ότι τα: αι, οι, ει, ου, υι προφερόταν ως δείχνουν
τα στοιχεία τους, τότε:
α) οι λέξεις π.χ. της αρχαίας ελληνικής:
κυρίαρχοι, ανθρώπιναι, παράγωγη, άνομων, … δε θα έπρεπε να είχαν τονικό σημάδι εκεί
που έχουν, αλλά μια συλλαβή πιο κάτω, αφού δεν είναι δυνατόν να τονιστεί λέξη πιο
πάνω από την προ παραλήγουσα. Έπειτα αυτό το βραχύ και μακρύ υ πως προφερόταν;
β) προς τι ή γιατί υπάρχουν στη γραφή
τα: εε, υυ, αα, ιι… στις λέξεις: νέες & νήες, ευυπόληπτος, πλέετε, Αθηνά
& Αθηνάα, μνάα, Αβραάμ, Ααρών, περιίσταμαι, διίσταμαι, διισχυρίσθη, διισχυρίσατο,
έπλεε, ποιέεις, πειέει, ποίεε, ποιέετε, Ετεοκλέες,.., προορίζω, πρόοδος, προοίμιο.....;
Παρέβαλε όμως ότι χάρη των ο & ω, ε & αι, η & ι… βοηθούμαστε στην
ετυμολογία των λέξεων στη γραφή:: πρώτος & προ-ορίζω (με τα δυο οο, καταλαβαίνουμε
ότι έχουμε σύνθετη λέξη), δια, διάφορος & διίσταμαι (με τα δυο ιι καταλαβαίνουμε
ότι έχουμε σύνθετη λέξη)..
γ) δε θα έπρεπε να βρίσκουμε ορθογραφικά
λάθη στα αρχαία κείμενα (ενώ βλέπουμε πάρα πολά), αφού λάθη κάνουμε στη γραφή (ορθογραφία)
μόνο, όταν υπάρχουν ομόηχα γράμματα και δεν ξέρουμε πιο απ΄όλα να χρησιμοποιήσουμε
σε κάποια λέξη.
4) Αν τα γράμματα ω, η, υ ήταν αρχαίοι
φθόγγοι της ελληνικής που χάθηκαν - συνέπεσαν με τους Ο, Ι και το ω προφερόταν ως
οο, το ει ως εϊ…., τότε:
α) Γιατί ο Πλάτωνας στον Κρατύλος 426 – 42 λέει
ότι το γράμμα Η προφέρεται όπως και τα Ι, ΕΙ ή, καθώς και ότι το γράμμα Ε στο ΕΙ
δεν προφέρεται και απλώς τα μεν είναι παραλλαγή των δε για λόγους καλύτερης
εικονικής έκφρασης. Το γράμμα Η μπαίνει, λέει, αντί του Ι όταν το πράγμα που εννοεί
η λέξη είναι κάτι με μήκος, το Ι όταν αυτό είναι κάτι μικρό και διεισδυτικό κ.τ.λ.
(Για το, αν αυτό είναι σωστό ή λάθος, βλέπε πιο κάτω στις «Απόψεις των αρχαίων για
τα γράμματα η, υ, ει…»)
β) Γιατί λέμε ορθογραφία και όχι
<<ορθοφθογγία>> ή κάτι τέτοιο;
γ) Γιατί τα γράμματα Ω, Η δεν υπήρχαν σε
όλα τα αρχαϊκά ελληνικά αλφάβητα πλην μόνο σ΄αυτό της Ιωνίας (Μιλήτου); Και δεν
υπάρχουν εκεί, επειδή τα γράμματα Η Ω επινοήθηκαν αρχικά από τους Ίωνες της Μ. Ασίας
και για τους λόγους που προαναφέραμε και κατά τον 4ο αι. π.Χ. τα γράμματα
αυτά εισήχθησαν και στα άλλα ελληνικά αλφάβητα. Υπενθυμίζουμε ακόμη ότι το γράμμα
Η υπήρχε στο αρχαίο αττικό αλφάβητο, όμως εκεί έμπαινε αντί της δασείας (‘).
δ) Γιατί τα ομόφωνα γράμματα ο & ω,
η & ι … βρίσκονται στις λέξεις όχι τυχαία, αλλά κατ΄ αναλογία με την ετυμολογία
τους; Παρέβαλε π.χ. ότι με τα γράμματα –ω,ει γράφονται όλα τα ρήματα: καλώ, καλεί,
πονώ…, με –η όλα τα θηλυκά που λήγουν σε φθόγγο -ι: καλή, σοφή…, με –οι όλοι οι
πληθυντικοί των αρσενικών που λήγουν σε φθόγγο –ι:καλοί, σοφοί…, με –ω- όλες οι
γενικές πληθυντικού: καλών, σοφών, κακών.. και με -ο- όλες οι αιτιατικές ενικού:
καλό(ν), σοφό(ν)………..
ε) Γιατί αν λείψουν από τη γραφή τα ομόφωνα
γράμματα ο & ω, η & ι … , ο αναγνώστης δε μπορεί να ξεχωρίσει τις
ομόηχες ή πότε οι λέξεις μιλούν για αρσενικό και πότε για θηλυκό, πότε για
ενικό και πότε για πληθυντικό, πότε για ρήμα και πότε για όνομα ουσιαστικό
κ.τ.λ., πρβλ π.χ.: «καλί» = καλοί & καλεί & καλή, «φιλί» = φιλί & φυλή,
«λίπι» = λύπη & λίπη & λείπει…
στ) Γιατί, αν μας που μόνο τη προφορά μιας
λέξης, π.χ. τις λέξεις «αγαθί, κριτικός..», δεν είναι δυνατόν να τη γράψουμε σωστά;
Για να τη γράψουμε σωστά, θα πρέπει να μας πουν ή να εννοήσουμε μέσα από συμφραζόμενα
το τι μέρος λόγου, τύπος κ.τ.λ. είναι, πρβλ: Κρήτη > κρητικός & κρίνω, κριτής
> κριτικός, αγαθή (ενικός θηλυκού) & Αγαθή (όνομα) & αγαθοί (πληθ. αρσενικού)…
5) Παρατηρώντας τις λέξεις όλων των γλωσσών βλέπουμε ότι πάρα
πολλές από αυτές είναι ομόηχες (μάλιστα στην ελληνική λόγω της κλίσης γίνονται αμέτρητες),
πρβλ π.χ. στην ελληνική «φίλο» = φύλλο & φίλο & φύλο, «καλί» = καλή
& καλεί & καλοί…, αγγλική» «τοu» = two & to & too... Προ αυτού σε
πολλά αλφαβητικά συστήματα γραφής χρησιμοποιούνται διάφορα τεχνάσματα, άλλα εύκολα
και άλλα δύσκολα, για διάκρισή τους. Στην αγγλική γραφή για παράδειγμα είτε προσθέτουμε
επιπλέον ένα γράμμα στη φθογγική γραφή της λέξης, που ενώ γράφεται δεν προφέρεται,
πρβλ π.χ.: to & to(o) & t(w)o, rit(e) & (w)rit(e) & (w)ri(gh)t …
είτε γράφομε κάποιες λέξεις ιστορικά, δηλαδή ως έχουν επακριβώς (φωτογραφικά) στην
αρχαία ελληνική ή στη λατινική γραφή (και γενικώς στις γλώσσες απ΄όπου κατάγονται),
πρβλ π.χ. ελληνικά: ιδέα, Ευρώπη, τιτάν(ας)... = αγγλικά: idea, Europe,
titan...Ο λόγος και για τον οποίον στη γραφή αυτή σε πολλές λέξεις υπάρχει διάσταση
μεταξύ γραφής και προφοράς, πρβλ π.χ. idea (προφορά «αϊντία», ενώ κανονικά θα έπρεπε
να προφέρεται «ιντεα»).Στην ελληνική γραφή, αρχαία και νέα, στην προκείμενη περίπτωση
χρησιμοποιούνται τα ομόφωνα γράμματα: Ο(ο) & Ω(ω), Η(η) & Υ(υ) & Ι(ι)…
με κανόνες.
6) Τα ομόφωνα γράμματα δεν επινοήθηκαν όλα την αυτή στιγμή.
Μάλιστα, επειδή τα γράμματα Ω, Η αρχικά επινοήθηκαν μόνο στο αλφάβητο της Μιλήτου
(βέβαια στο αρχαίο αττικό αλφάβητο υπήρχε το γράμμα Η, όμως τότε αυτό συμβόλιζε
τη δασεία) και κατόπιν αυτά εισήχθησαν και στο κοινό, γι αυτό και οι λέξεις στην
αρχαία αττική γραφή (πριν το 4Ο3 π.Χ) δεν περιείχαν τα γράμματα αυτά ή οι λέξεις
εκεί αρχικά γράφονταν, π.χ.: «δόμα, σόμα, πάντον, αυτόν…» και μετά: δώμα, σώμα,
πάντων, αυτόν & αυτών (ανάλογα αν έχουμε ενικό ή πληθυντικό).
7) Επειδή πριν από το 403 π.Χ. δεν υπήρχε στην αρχαία Ελλάδα
κοινό αλφάβητο και κοινοί ορθογραφικοί κανόνες, αλλά κάθε πόλη κράτος είχε και τα
δικά της, σχετικά όμως, γι αυτό και π.χ. Αριστοφάνης έγραφε με Η(η): Αχαρνής, ιππής…
εκεί που οι άλλοι έγραφαν Αχαρνείς, ιππείς….
8) Επειδή στην ελληνική γραφή από τη μια υπάρχουν τα δίψηφα
γράμματα: ου =u, αι = ε, ει = οι = υι = ι, όπως λέγονται σήμερα αυτά, και από την
άλλη οι δίφθογγοι: οϋ, αϊ, εϊ, οϊ, υϊ που μοιάζουν μεταξύ τους και συνάμα τα δίψηφα
γράμματα μπαίνουν και στην περίπτωση που έχουμε παράγωγη λέξη με συναίρεση διφθόγγου,
πρβλ π.χ. θε-ικός (το ει = δίφθογγος, δυο φθόγγοι) & θείος (το ει = δίψηφο γράμμα,
παριστά ένα φθόγγο), ευβοϊκός (το οι = δίφθογγος) & Εύβοια (το οι = δίψηφο γράμμα)..…
με συνέπεια τα δίψηφα γράμματα να φαίνεται ως γράμματα που πριν προφέρονταν ως δείχνουν
τα ψηφία τους, γι αυτό και μπερδεύτηκε ο Έρασμος και είπε ότι τα αι, ει.. πριν προφερόταν
ως δείχνουν τα στοιχεία τους, ενώ αυτό δεν είναι σωστό. Το σωστό είναι ότι
Τα ΟΥ, ΑΙ, ΕΙ, ΟΙ, ΥΙ προφέρονται ως δείχνουν τα στοιχεία τους, μόνο αν είναι δίφθογγοι
(όταν έχουν διαλυτικά), π.χ.: δυϊκός, προϋπόθεση, θεϊκός, Μάϊος, ευνοϊκός… και ως
ένα γράμμα, όταν είναι δίψηφο γράμμα (όταν δεν έχουν διαλυτικά), π.χ.: καλοί, υιοθεσία,
προύχοντας, θείος, σφαίρα… ¶λλο δίφθογγος = δυο φθόγγοι, π.χ. οϋ = ο+ι, οϊ = ο+ι,
εϊ = ε + ι, υϊ = ι + ι και άλλο δίψηφο γράμμα = ένας φθόγγος που παρίσταται με δυο
γράμματα, πρβλ: ου = u, αι = ε, οι = ει = οι = ι. Και επειδή παλιά πολλοί
μπέρδευαν τους δίφθογγους με τα δίψηφα γράμματα, επινοήθηκαν τα διαλυτικά, με τα
οποία σήμερα διακρίνονται οι δίφθογγοι. Διευκρινίζεται ακόμη ότι τα δίψηφα γράμματα
χρησιμοποιούνται παράλληλα με τα: η, υ, ι και για τους τεχνικούς λόγους που είδαμε
πιο πριν, πρβλ π.χ.: καλή & καλεί & καλοί…., οπότε εδώ όπου
π.χ. τα ει, αι, οι… δεν ήταν πριν οι δίφθογγοι εϊ, αϊ, οϊ….
9) Επειδή στην ελληνική γραφή υπάρχουν τα γράμματα Ω, Η, Υ που
ενώ είναι διαφορετικά στο σχήμα προφέρονται όμοια με τα Ο, Ι και συνάμα, επειδή
ο Έρασμος παρατηρεί (το ίδιο παρατηρεί και ο Πλάτωνας στον Κρατύλο, όμως αυτός βγάζει
άλλο συμπέρασμα, όπως θα δούμε πιο κάτω) ότι σε πολλές λέξεις εκεί που βρίσκονται
τα γράμματα Η, Υ, Ω πριν βρίσκονταν τα: εε, ου, οο ( βλέπε π.χ: Ετεοκλέες – Ετεοκλής,
νόος > νως ή νους, super – υπέρ, subo – υπό…..), γι αυτό και ισχυρίζεται (ο Έρασμος
και οι οπαδοί του) ότι το γράμμα Ω προφερόταν πριν ως μακρό οο, το Η ως μακρό εε
και το Υ ως ου. Ωστόσο αυτό είναι λάθος, γιατί, αν παρατηρήσουμε τις λέξεις κατά
την κλίση, παραγωγή και σύνθεση, θα δούμε ότι τα συστατικά τους στοιχεία σπάνια
μένουν ακέραια. Για λόγους ευφωνίας ή για λόγους μικρής σημασιολογικής διαφοροποίησης
παραποιούνται, δηλαδή και π.χ. κάποιο από τα φωνήεντα της λέξης τρέπεται σε άλλο
(π.χ. το ου ή το α …. γίνεται ι ή ε) ή τα δυο συνεχόμενα φωνήεντα
μιας λέξης (π.χ. τα εε, αε..) αποβάλλονται και στη θέση τους μπαίνει άλλο φωνήεν
(π.χ. στη θέση τους μπαίνει το ο ή το ι..) ή αποβάλλεται από αυτά μόνο το ένα (π.χ.
από τα εϊ, αϊ.. αποβάλλεται το α ή το ε), π.χ.: τιμάω – τιμώ, τιμαόμενος - τιμούμενος,
Αθηνάα > Αθηνά...
Οι ως άνω φθογγικές αλλαγές λέγονται φθογγικά πάθη (βλέπε αφομοίωση,
συναίρεση κ.τ.λ. πιο κάτω) και ορθογραφούνται στην ελληνική γραφή με τα γράμματα
ω, η, υ, ει, οι, υι και σύμφωνα με τους κανόνες αναφέρονται στη Γραμματική Αρχαίων
Ελληνικών του Α. Τζάρτζανου, ώστε η σημείωση αυτή να μας υποδείχνει κατά το δυνατόν
τις πρωτότυπες λέξεις.
Η συναίρεση στην κατάληξη ορθογραφείται ως απαιτεί το γένος,
ο αριθμός, το μέρος λόγου κ.τ.λ., δηλαδή γράφουμε με –η τα πτωτικά, με –ω,ει τα
ρήματα κ.τ.λ., πρβλ π.χ. ασυναίρετα: νίκ-η, σοφ-ή, Μανώλ-ης,… & συνηρημένα:
γαλέα –ή, Ετεοκλέες-ής, Ερμέας-ής…, ασυναίρετα: λέγ-ω,εις…, ντύνω,εις..
και συνηρημένα: τιμάω > τιμώ, πλέεις > πλεις, πλέεται > πλείται…..
Η συναίρεση στο θέμα γράφεται, ως εξής: Με το γράμμα ΟΙ(οι),
όταν έχουμε ιωτακισμό που προέρχεται από συναίρεση διφθόγγου οϊ ή από τροπή του
ο, π.χ.: ευβόϊα > ευβοϊκός & Εύβοια (συναίρεση), πόνος > ποινή, στόχος
> στοίχος…Με το γράμμα ΕΙ(ει), όταν έχουμε ιωτακισμό που προέρχεται από συναίρεση
διφθόγγου εϊ ή από τροπή του ε, π.χ.: θείκός & θείος (συναίρεση), πένης, πείνα……Με
το γράμμα Η(η), όταν έχουμε ιωτακισμό που προέρχεται μόνο από τροπή των α, ε, π.χ.:
σάμα > σήμα, νάσος > νήσος, χρέματα > χρήματα, πλέον > πλήθος, έθος
> ηθική, Μνεσίθεος > Μνησίθεος.. Με το γράμματα Υ(υ), όταν έχουμε ιωτακισμό
που προέρχεται από τροπή του ου σε ι, π.χ.: cupa – κούπα > κύπη – κύπελλο…
(Περισσότερα βλέπε στο βιβλίο «Το Ελληνικό σύστημα γραφής, Α.
Κρασανάκη»)
10) Επειδή ο φθόγγος <u> στην ελληνική γραφή γράφεται
δίψηφα, δηλαδή ΟΥ ( οπότε ως φθόγγος δε φαίνεται στο αλφάβητο) και στη λατινική
ο φθόγγος αυτός γράφεται με το γράμμα U(u), γράμμα που μοιάζει με το ελληνικό
Υ(υ), γι' αυτό και νομίστηκε από τον Έρασμο και τους μαθητές του ότι το γράμμα
Υ(υ) προφερόταν πριν ως ου. Κάτι που είναι λάθος, γιατί η αλήθεια είναι αυτή
που είδαμε πιο πριν. Στην παρανόηση αυτή βοήθησε και το ότι ο φθόγγος ου σε πολλές
λέξεις έχει τραπεί σε ι, που οι αρχαίοι σ’ αυτήν την περίπτωση χρησιμοποιούσαν
το γράμμα Υ(υ) αντί του, π.χ.: πουλαία – populus, > πυλαία,
super - υπέρ, subo – υπό...
11) Επειδή το γράμμα Ω(ω) μπαίνει αντί του γράμματος Ο(ο)
στη συναίρεση των: οο, αο, εο..: νόος - νως ή νους, τιμαόμενος > τιμώμενος.....,
για υπόδειξη αυτού του πάθους, γι' αυτό και νομίστηκε, κακώς, από τον Έρασμο και
τους οπαδούς του ότι αυτό πριν προφερόταν ως παρατεταμένο (μακρό) ο. Κάτι
που είναι λάθος, γιατί αφ’ ενός το γράμμα Ω-μέγα λέγεται έτσι, δηλαδή «μέγα», επειδή
σχηματικά είναι πιο μεγάλο από το Ο-μικρό και αφ’ ετέρου η αλήθεια είναι αυτή
που είδαμε πιο πριν. Στα ελληνικά αλφάβητα πριν από το κοινό, υπήρχε μόνο το γράμμα
Ο που λεγόταν Ου ή όμμα. Στο αλφάβητο της Ιωνίας υπήρχαν και τα δυο.
12) Επειδή ο φθόγγος Ε και το σύμπλεγμα ΕΕ σε πολλές λέξεις
έχει τραπεί σε ι και αυτή η αλλαγή γράφεται ορθογραφικά με Η αντί Ι, (για υπόδειξη
αφ΄ενός της φθογγικής αλλαγής και αφ΄ετέρου για το αν μιλούμε για πτωτικό
ή ρήμα κ.τ.λ.), π.χ.: έθος > ηθική (λατινική ethiki), Ετεοκλέες (Αντιγόνη)
> Ετεοκλής…, γι' αυτό και νομίστηκε από τον Έρασμο και τους οπαδούς του, κακώς,
ότι το Η(η) προφερόταν πριν ως παρατεταμένο (μακρό) ε, δηλ. ως εε.
13) Επειδή τα δυο ΝΝ(νν), ΚΚ(κκ)... σε μερικές λέξεις προέρχονται
από σύνθεση (εν-νομος, εκ-κλησία), γι' αυτό και νομίστηκε από τον Έρασμο και τους
οπαδούς του ότι πριν στην ελληνική προφέρονταν και τα δυο ψηφία των όμοιων διπλών:
ΜΜ(μμ) ΛΛ(λλ)..... Όμως αυτό είναι λάθος, γιατί τα δυο όμοια σύμφωνα
(μμ, νν...) σε μια λέξη μπορεί να προφερθούν και τα δυο μόνο αν η λέξη κοπεί
στα δυο, π.χ.: έκ.. κλησία. έν-νομος, σύν-νομος…, δηλαδή κάνοντας αποσύνθεση
στις λέξεις. Κάτι που γίνεται σε ιδιωματικές προφορές της ιταλικής:
prattico ( "πράτ-τίκο"), statίco ("στάτ-τίκο" )…
¶λλωστε τα δυο όμοια γράμματα μμ νν ... σε πολλές λέξεις
δε βρίσκονται εκεί λόγω σύνθεσης, αλλά τεχνικά (με ορθογραφικούς κανόνες). Με τα
δυο μμ, νν, ρρ… σημειώνουμε – υποδεικνύουμε το φθογγικό πάθος της αφομοίωσης, πρβλ:
π,β,φ + μ = μμ, ν + ν,λ,ρ,μ = νν,λλ,ρρ,μμ: συ(ν)-μαθητής > συμμαθητής,
συν-ράπτω > συρράπτω, παν-λαϊκός > παλλαϊκός, εν-νομος > έννομος,..
οπή - ό(π)μα > όμμα > μάτι, κόβω -κό(β)μα > κόμμα, γράφω
- γρά(φ)μα > γράμμα... Συνεπώς εδώ δεν είναι ορθό να προφέρουμε και
τα δυο όμοια σύμφωνα.
14) Επειδή στο ελληνικό αλφάβητο δεν υπάρχουν τα γράμματα
B(b), G(g), D(d) του λατινικού αλφάβητου και στο ελληνικό υπάρχουν τα γράμματα Β(β),
Γ(γ), Δ(δ), γι' αυτό και νομίστηκε από τον Έρασμο και τους οπαδούς του ότι πριν
τα γράμματα Β(β), Γ(γ), Δ(δ) του ελληνικού αλφάβητου προφέρονταν ως ντ(d)
μπ(b) γγ(g)! Ωστόσο αυτό είναι λάθος. Στο ελληνικό αλφάβητο δεν υπάρχουν
τα γράμματα b, g, d, επειδή αυτά παριστούν συμπλέγματα φθόγγων και στην ελληνική
γραφή τα συμπλέγματα αυτά γράφονται αναλυτικά με τα ανάλογα γράμματα – φθόγγους
που αποτελούνται, δηλαδή ΜΠ, ΓΚ/ΓΓ, ΝΤ. Δηλαδή τα B, D, G είναι κάτι ως τα
Χ = κς, Ψ = πσ.
5. Οι επιπτώσεις από
την ερασμιακή άποψη
Αποτέλεσμα της ως άνω λάθος άποψης που είχε ο Έρασμος για την
ελληνική γλώσσα και γραφή ήταν:
1) Να γραφτούν δυσνόητα ελληνικά σχολικά βιβλία γραφής (γραμματικής)
και γλώσσας, που επιφέρουν καθημερινώς δυσλεξία ή δυσκολία και απέχθεια για τη γραφή
στους Έλληνες μαθητές.
2) Το ελληνικό σύστημα γραφής να θεωρηθεί ως το πιο δύσκολο
και παράδοξο σύστημα γραφής της γης και έτσι να αποκτήσει πάρα πολλούς πολέμιους,
ακόμη και Έλληνες, που συνεχώς ζητάνε την κατάργησή του και την αντικατάστασή του
με το λατινικό ή με ένα άλλο που να έχει τόσα γράμματα όσοι και οι φθόγγοι. Κάτι
λάθος βέβαια, γιατί:
α) το να γράψουμε μόνο φθογγικά τις λέξεις σε πολλές περιπτώσεις
δε βγαίνει νόημα λόγω των ομοήχων λέξεων, άρα η μόνη διέξοδος στη γραφή είναι το
ελληνικό ετυμολογικό σύστημα γραφής,
β) αυτοί που πρέπει να καταργήσουν τη γραφή τους είναι όσοι
λαοί γράφουν με λατινικούς χαρακτήρες, γιατί όπως λέει και ο Έρασμος, δεν έχουν
δικό τους σύστημα γραφής, αλλά γράφουν τις λέξεις, όπως ακριβώς (φωτογραφικά) τις
προφέρουν-γράφουν οι αρχαίοι Λατίνοι και Έλληνες, άσχετα αν εκεί προφέρονται διαφορετικά.
3) Να βγουν κατόπιν λάθος γλωσσολογικές απόψεις (το ψεύδος της
ινδοευρωπαϊκής γλώσσας, της λαρυγγικής πρωτογλώσσας κ.τ.λ.),
4) Να νομίζουν πολλοί ότι «η ορθογραφία είναι το αποτέλεσμα
της φωνητικής εξέλιξης» και έτσι να μην δέχονται την κατάργηση των απηρχαιωμένων
συστημάτων γραφής με τους λατινικούς χαρακτήρες
5) Να μην γίνει διάδοση παγκοσμίως του Ελληνικού συστήματος
γραφής και έτσι να υπάρχουν ακόμη τα πρωτόγονα και ακαταλαβίστικα συλλαβικά
συστήματα γραφής (Αραβία, Ινδία...), καθώς και τα ιδεογραφικά (Κίνα, Ιαπωνία.....),
άρα δισεκατομμύρια κόσμος να είναι ακόμη αναλφάβητος ή να είναι με γραφή
που δεν αποδίδει ή δεν καταγράφει πιστώς τον προφορικό λόγο.
ΤΑ ΨΕΥΔΗ ΓΙΑ ΤΑ ΜΙΚΡΑ
& ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΟΥΣ ΔΙΦΘΟΓΓΟΥΣ
1. Τα ψεύδη για τα κεφαλαία
και μικρά γράμματα
Σύμφωνα με το Charles Higounet ("Η γραφή"), τα κεφαλαία
γράμματα είναι στη γραφή, γιατί μας το επέβαλε η θεοκρατική βυζαντινή διαμάχη και
σύμφωνα με το George Jean ("Η Γραφή, η μνήμη των Ανθρώπων"), τα κεφαλαία
γράμματα ήταν για την πέτρα, επειδή εκεί είναι δύσκολη το σκάλισμα των μικρών, και
τα πεζά για τα άλλα υλικά (πάπυρους, κερωμένες πλάκες κ.α.». Σύμφωνα με το ίδιο
το μικρογράμματο αλφάβητο προέκυψε από την επισεσυρμένη μορφή του αλφάβητου
του 3 μ.Χ. αι.». Ωστόσο όλα αυτά είναι λάθος, γιατί τα κεφαλαία και μικρά
γράμματα επινοήθηκαν για νοηματικούς (τεχνικούς – ετυμολογικούς) λόγους.
Με κεφαλαίο γράμμα γράφουμε το πρώτο γράμμα κάθε περιόδου (πρότασης),
ενώ με μικρό όλα τα άλλα, για τάχυστη διάκρισή των προτάσεων ενός κειμένου, πρβλ:
«Σήμερα θα πάω εκδρομή. Αύριο θα καθίσω σπίτι. Μεθαύριο…»
Με κεφαλαίο γράμμα γράφουμε το πρώτο γράμμα κάθε κύριου ονόματος,
ενώ με μικρό το πρώτο γράμμα κάθε κοινού ονόματος και κάθε κοινής λέξης, για διάκρισής
τους, πρβλ π.χ.:
κοινά ονόματα: σπανάκι, αγαθή, τριανταφυλλιά, κόκκινος…., δεν,
θα καλός
κύρια ονόματα: Σπανάκη, Αγαθή, Τριανταφυλλιά, κ. Κόκκινος..
2. Τα ψεύδη για τους
φθόγγους και διφθόγγους
Σύμφωνα με τα σημερινά σχολικά βιβλία Γραμματικής
( βλέπε "Γραμματική Νεοελληνικής", Χρ. Τσολάκης, Δ.
Τομπαϊδης κ.α.):
1) <<Στη γλώσσα μας έχουμε 25 φθόγγους, τους: α,
ε, ου, ι, ο, κ, γ, χ, π, β, φ, τ, δ, θ, μ, ν, λ, ρ, σ, ζ, μπ, γκ, ντ, τσ. τζ>>.
Ωστόσο αυτό είναι λάθος, γιατί οι διαφορετικοί φθόγγοι δεν είναι
25, αλλά είκοσι ( 20), οι εξής: α, ε, ο, ου, ι, τ, δ, θ, π, β, φ, κ, γ, χ,
μ, ν, λ, ρ, σ, ζ. Τα μπ(b), ντ(d), γκ(g), τσ(z), τζ(j) της
λατινικής είναι γράμματα για συμπλέγματα, κάτι όπως και τα κς(ξ), πς(ψ). Η μόνη
διαφορά από τα άλλα συμπλέγματα είναι ότι αυτά περιέχουν ένα από τα στιγμιαία γράμματα
κ, π, τ, και γι αυτό φαίνονται ως φθόγγοι, ενώ δεν είναι. Στο λατινικό σύστημα γραφής
και για λόγους ετυμολογίας, τα συμπλέγματα mp = b, nc = g, nt = d γράφονται και
μονόψηφα και δίψηφα. Στη σύνθεση χρησιμοποιούνται τα mp, nt, nc:
in-perium > imperium, in-commodus, ιn-tendo ... . και στις άλλες περιπτώσεις
τα b d g: bοba, grammar, dum .. Kάτι όπως στην ελληνική με τα κς, πς
και τα ξ, ψ: εκ-στρατεία & ξηρά, ψάρι,… καθώς και τα γγ, γχ, γχ: συν-κάτοικος
> συγκάτοικος, συνγενής > συγγενής, συνχαίρω > συγχαίρω… Στην ελληνική
γράφουμε και στις δυο περιπτώσεις αναλυτικά με τα: μπ, ντ, γκ, π.χ. μπόμπα,
συμπαθής..
2) «Η ένωση δυο φωνηέντων μέσα στην ίδια λέξη σε ένα φωνήεν
λέγεται συναίρεση: Θεόδωρος - Θόδωρος.., εδώ τα φωνήεντα εο ε ν ώ θ η κ α
ν σε ένα. Όταν τα γειτονικά φωνήεντα είναι διαφορετικά αποβάλλεται
το πιο δυνατό. Πιο δυνατό είναι το α και ακολουθούν με τη σειρά οι φθόγγοι
ο, ου, ε, ι: δεκαέξ - δεκάξι, ακούεται - ακούτε ..». Ωστόσο αυτό είναι
λάθος, γιατί:
α) Συναίρεση δε λέγεται «η ένωση δυο φωνηέντων μέσα στην
ίδια λέξη», αλλά η σύντμηση της λέξης με αποβολή (αφαίρεση) του ενός φωνήεντος από
τα συνεχόμενα μιας λέξης ή και των δυο και τοποθέτηση άλλου, π.χ.: Ετεοκλέες
ή Ετεοκλέας > Ετεοκλής, Ερμέες ή Ερμέας - Ερμής, γάϊα > γαία, Αθηνάα >
Αθηνά... «Συναιρέω-ώ» σημαίνει λαμβάνω ομού, μαζεύω, συν-αφαιρώ..., συστέλλω, συντέμνω...
(Βλέπε Λεξικό Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας Ι. Δορπαράκη).
β) Το φωνήεν α δεν είναι πιο ισχυρό από τα άλλα φωνήεντα, το
ε από το ι.., όπως λένε τα ως άνω σχολικά βιβλία
αντιφάσκοντας, αφού από τη μια λένε «συναίρεση είναι η ένωση δυο φωνηέντων» και
από την άλλη «στη συναίρεση μένει το πιο ισχυρό φωνήεν» (άρα αποβάλλεται το άλλο),
αλλά όλα είναι ισότιμα και το ποιο φωνήεν θα αφαιρεθεί σε μια συναίρεση καθορίζεται
από τη νέα μορφή που δίδει η γλώσσα στα μέρη λόγου της. Παρέβαλε π.χ.
ότι στη νέα ελληνική όλα τα αρχαία ρήματα σε -αω, -εω... συναιρούνται στις
νέες καταλήξεις: -ω,ας,α.. = ρήματα α' τάξης: τιμ(ά)ω-ώ,
τιμά(ει)ς-άς, τιμά(ει)-ά... και -ω,εις,ει..= ρήματα β' τάξης: καλέ)ω-ώ,
καλ(έ)εις-εις, καλέει-εί... (Περισ. βλέπε «Το Ελληνικό Σύστημα Γραφής», Α. Κρασανάκη)
3) «Στις λέξεις: «νεράιδα, αηδόνι, ρόιδι, βόηθα» το αϊ,
το αη, το οϊ, το οη προφέρονται σε μια συλλαβή. Δυο φωνήεντα που
προφέρονται σε μια συλλαβή λέγονται δίφθογγος. Στις λέξεις «πιάνω, γυαλί,
άδειος, θειάφι, ποιοι, ποιους, το ι, το υ, το ει, το οι μαζί με
το ακόλουθο φωνήεν ή το δίψηφο προφέρονται σε μια συλλαβή. Κάθε συνδυασμός του ι,
υ, ει, οι με το ακόλουθο φωνήεν τον ονομάζουμε καταχρηστικό δίφθογγο. Ωστόσο αυτό
είναι λάθος, γιατί:
(α) Στις λέξεις «νεράιδα, αηδόνι, ρόιδι, βόηθα».... τα αϊ, αη,
οϊ, οη είναι βεβαίως δίφθογγος = δυο φθόγγοι, όμως ως τέτοια είναι και τα: ωϊ, ουϊ,
εϊ, οϋ, υϊ, ιϊ... στις λέξεις: πρωί, χούι, θεϊκός, δυϊκός, διίσταμαι....
(β) Στην αρχαία κεφαλογράμματη γραφή ( όπου λείπουν τα διαλυτικά,
άρα δεν ξέρουμε τι προφορά έχουν):
Δίφθογγοι» (= δυο φθόγγοι) ονομάζονται τα: ΑΙ ΕΙ ΟΙ ΥΙ
ΟΥ ΕΥ ΑΥ ΗΥ, όμως μόνο, όταν αυτά παριστάνουν δυο φθόγγους φωνήεντα, άρα δυο συλλαβές,
όπως π.χ. στις λέξεις: ΜΑ-Ι-ΟΣ, ΘΕ-Ι-ΚΟΣ, ΕΥΝΟ-Ϊ-ΚΟΣ, ΔΥ-Ι-ΚΟΣ, ΠΡΟ-Υ-ΠΟΘΕΣΗ,
Α-Υ-ΛΟΣ, Ε-Υ-ΠΝΟΙΟΝ, ΞΕ-Υ-ΦΑΙΝΩ...
Καταχρηστικοί δίφθογγοι ονομάζονται τα αϊ, ηϊ, ωϊ, όταν το ι
= ορθογραφικά ι, οι, ει... κουφίζεται (αποβάλλεται, αποσιωπάται ). Στην περίπτωση
αυτή το ι αυτό μπαίνει από κάτω ως υπογεγραμμένη, για υπενθύμιση αυτού του φθογγικού
πάθους, π.χ.: ðñïéêþúïò - ðñïéê?~ùïò, èñáúêßïò > èñÜ?î, Þ èñáúêç
> Èñ?Üêç, ôéìÜïéìé > ôéì?~áìé, åãþ (ïß)äá > åã?þäá......
Δίψηφα γράμματα λέγονται τα ΑΙ ΕΙ ΟΙ ΥΙ ΟΥ, όταν παριστάνουν
ένα φθόγγο φωνήεν, άρα μια συλλαβή, όπως π.χ. στις λέξεις: ΣΦΑΙ-ΡΑ, ΘΕΙ-ΟΣ, ΠΛΟΙ-Ο,
ΥΙ-ΟΣ, ΝΟΥΣ..
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
1) Άλλο δίψηφα γράμματα (= ένας φθόγγος) και άλλο δίφθογγοι
(= δυο φθόγγοι). Οι δίφθογγοι σημειώνονται με τα διαλυτικά, πρβλ: αϊ, εϊ, οϊ, υϊ,
οϋ, αϋ, εϋ, ηϋ για διάκριση από τα δίψηφα γράμματα: αι = [ε], ει = οι = υι
= [ι], ου = [u] και τα συμπλέγματα του Υ(υ) = β/φ: αυ = αβ/φ, ευ = εβ/φ, ηυ
= ιβ/φ, πρβλ: Μάϊος, θεϊκός, προϋπόθεση, άϋλος, ξεϋφαίνω.... & σφαίρα, θείος,
νους αυτά, αυγά...
2) Το φαινόμενο, η περίπτωση με δυο συνεχόμενα φωνήεντα μέσα
σε μια λέξη ή μεταξύ δυο λέξεων, π,χ.: τιμ-άω, μ-ια, απ-όό-λους... ονομάζεται
«χασμωδία», λόγω της έλλειψης συμφώνου. Τώρα, όταν φύγει το ένα φωνήεν
από τα συνεχόμενα ή και τα δυο και αντί αυτών να βάλουμε ένα άλλο φωνήεν (π.χ. να
φύγει από τα αο το φωνήεν α ή να φύγουν και τα δυο και να μπει αντί αυτών το ου..),
το φαινόμενο αυτό λέγεται «συναίρεση, και η λέξη «συνηρημένη λέξη», π.χ.: τιμάω
– τιμώ, τιμάεις > τιμάς, τιμαόμενος > τιμώμενος ή τιμούμενος.
3) Όταν η χασμωδία σε μια λέξη έχει ως δεύτερο φθόγγο
το φωνήεν [ι] = ορθογραφικά οι, ει, οι, υι, υ, η, ι και ο φθόγγος
αυτός διαβάζεται χωριστά από το πρώτο φωνήεν ως δυο συλλαβές, έχουμε
διαστολή (μακρότητα), στην πραγματικότητα κανονική προφορά, και το φαινόμενο
αυτό ονομάζεται «δίφθογγος» ή ασυναίρετη προφορά. Στην περίπτωση αυτή βάζουμε
τονικό σημάδι στον πρώτο φθόγγο φωνήεν, αν τονίζεται, και διαλυτικά στο φθόγγο ι,
αν απαιτείται: δύο, μία, θεία, θείοι, ποίος, ποία, ποίοι, δυϊκός, γαϊδάρους, γάϊδαρος,
παϊδάκια,... Ωστόσο και: βι-ασμός & βιά-ζομαι, ά-δεια
& ά-δει-α, ποι-ώ, ποι-όν, επιπλοποι-ός,...
4) Όταν η χασμωδία σε μια λέξη έχει ως δεύτερο φθόγγο το φωνήεν
[ι] = ορθογραφικά οι, ει, οι, υι, υ, η, ι και ο φθόγγος αυτός διαβάζεται
μαζί με τον πρώτο ως μια συλλαβή, τότε έχουμε συστολή (βράχυνση) και
το φαινόμενο λέγεται «συνίζηση». Στην περίπτωση αυτή δε βάζουμε ούτε διαλυτικά ούτε
τονικό σημάδι: δυο, μια, για, πια, θεια, πιο, ποιος, ποια, ποιων, ποιους,.... βια,
βια-σύνη,..
5) Σε όλες τις γλώσσες, αρχαίες και νέες, οι φθόγγοι σύμφωνα
είναι επακριβώς δεκαπέντε, οι εξής: μ, ν, ρ, λ, σ, ζ, κ, γ, χ, τ, δ, θ, π, β, φ.
Τα γράμματα b, d, g, z, j που υπάρχουν στο λατινικό αλφάβητο ή παρόμοια σε
άλλα αλφάβητα είναι γράμματα όχι για φθόγγους σύμφωνα, αλλά για συμπλέγματα συμφώνων,
κάτι όπως και τα κς(ξ), πς(ψ) της ελληνικής γραφής, και τα οποία στην ελληνική προτιμήθηκε
να γράφονται αναλυτικά με τα ανάλογα γράμματα των συμφώνων που αποτελούνται, δηλαδή
τα: ΜΠ(μπ), ΝΤ(ντ), ΓΚ(γκ), ΤΣ(τσ), ΤΖ(τζ). Η μόνη διαφορά που έχουν τα συμπλέγματα
αυτά από τα άλλα συμπλέγματα (και το οποίο είναι αιτία να φαίνονται ως φθόγγοι,
ενώ δεν είναι) είναι το ότι αυτά περιέχουν ένα από τα λεπτά και στιγμιαία γράμματα
κ, π, τ. Στο λατινικό σύστημα γραφής και για λόγους ετυμολογίας, τα συμπλέγματα
mp = b, nc = g, nt = d γράφονται και μονόψηφα και δίψηφα. Στη σύνθεση χρησιμοποιούνται
τα mp, nt, nc: in-perium > imperium, in-commodus, ιn-tendo ... . και στις
άλλες περιπτώσεις τα , d, g: bοba, grammar, dum .. Kάτι όπως στην
ελληνική με τα κς, πς και τα ξ, ψ: εκ-στρατεία & ξηρά, ψάρι… καθώς και τα γγ,
γχ, γχ: συν-κάτοικος > συγκάτοικος, συνγενής > συγγενής, συνχαίρω > συγχαίρω…
Στην ελληνική γράφουμε και στις δυο περιπτώσεις αναλυτικά με τα: μπ, ντ, γκ, π.χ.
μπόμπα, συμπαθής..
6) Σε όλες τις γλώσσες, αρχαίες και νέες, οι φθόγγοι φωνήεντα
είναι επακριβώς πέντε, οι εξής: α, ε, ο, ου, ι. Ωστόσο:
α) Στην ελληνική γλώσσα οι φθόγγοι φωνήεντα φαίνονται περισσότεροι,
επειδή στην ελληνική γραφή από τη μια υπάρχουν τα ομόφωνα γράμματα για τα φωνήεντα:
Ο & Ω, Η & Υ & Ι … και από την άλλη κάποια από τα γράμματα των φωνηέντων
γράφονται δίψηφα, πρβλ π.χ.: Ο + Υ = ΟΥ(ου), Ε+ Ι = ΕΙ(ει)….: ποίου = «πίu», λείπεις
= «λίπις»… Τα ομόφωνα γράμματα για τα φωνήεντα υπάρχουν στην ελληνική γραφή
όχι γιατί παλιά είχαμε μακρά και βραχέα φωνήεντα ή πιο πολλούς φθόγγους φωνήεντα
απ΄ό,τι έχουμε σήμερα, όπως λέγεται, αλλά για ετυμολογικούς λόγους. Για υπόδειξη
του μέρους λόγου ή του τύπου, καθώς και της ρίζας ή της πρωτότυπης λέξη μιας παράγωγης,
ώστε ο αναγνώστης να έχει βοήθεια και στην κατανόηση των γραπτών λέξεων και διάκριση
των ομοήχων, πρβλ π.χ. : κρίνω, κριτής > κριτικός (με –ι) & Κρήτη
> Κρητικός (με η), λείπει & λύπη & λίπη, καλή & καλοί & καλεί…
ΤΟ ΨΕΥΔΟΣ ΤΗΣ ΣΤΑΤΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
ΓΡΑΦΗΣ
Σύμφωνα με τα σημερινά πανεπιστημιακά βιβλία:
<<Ο ρόλος της γραφής είναι να απεικονίσει περισσότερο
ή λιγότερο πιστά την προφορά μιας γλώσσας. Η κωδικοποίηση της γραφής μιας γλώσσας,
δηλ. η ορθογραφία, δεν είναι παρά η συγκεκριμένη αποτύπωση της γλώσσας σε
δεδομένο χώρο και χρόνο. Η προφορά μιας γλώσσας βρίσκεται σε διαρκή μεταβολή, ενώ
η γραφή της γλώσσας, η ορθογραφία της δεν παρακολουθεί καθόλου ή παρακολουθεί
πολύ λίγο και αποδίδει με μεγάλη συνήθως καθυστέρηση τις αλλαγές στην προφορά. Έτσι
δημιουργείται συνήθως μεγαλύτερη ή μικρότερη διάσταση μεταξύ γραφής
και προφοράς, πράγμα που είναι πρακτικά φανερό στις δυσκολίες που προκύπτουν
στην εκμάθηση της ορθογραφίας μιας γλώσσας,........>> ( Γ. Μπαμπινιώτη: Θεωρητική
Γλωσσολογία )
<<Ορθογραφία είναι η δημιουργία για κάθε λέξη ενός
ορισμένου "οπτικού ινδάλματος", το οποίο γι' αυτούς που ξέρουν από γραφή,
αποτελεί την "ιδεατή εικόνα" γραφής κάθε λέξης. Η ιδεατή αυτή εικόνα συνάπτεται
στο νου του ομιλούντος προς την ακουστική "εικόνα", δηλ. προς τον τρόπο
προφοράς μιας δεδομένης λέξεως, καθώς και προς την σημασία της.......
Στην πράξι η ορθογραφία των γλωσσών είναι κυρίως στην αρχή φωνολογική - σπανιότερα
φωνηεντική - και με την πάροδο του χρόνου γίνεται ιστορική. Αυτό
είναι αναγκαία συνέπεια, του γεγονότος ότι η γραφή, συντηρητική από την φύσιν
της, καθώς αποτελεί γενικό συμβατικό σύστημα, δεν ακολουθεί κατά κανόνα ή αργεί
πολύ να δηλώση την εξέλιξι της προφοράς της γλώσσας. Η προφορά των φθόγγων
μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου, ενώ η γραφή εξακολουθεί για λόγους οικονομίας
να χρησιμοποιή τα ίδια σύμβολα (γράμματα), για να δηλώση την μεταβολή
των φθόγγων ή μεταβάλλεται η ίδια με αργό ρυθμό. Έτσι δημιουργεί διττογραφίες
κ.τ.λ. Δηλ. δυο ή και περισσότεροι τρόποι παραστάσεως κάποιων διαφορετικών παλαιότερα
φθόγγων, οι οποίοι εν τω μεταξύ συνέπεσαν κατά την προφορά.. Οπωσδήποτε, λόγοι εσωτερικοί-γλωσσικοί
και εξωτερικοί - ιστορικοί επιβάλλουν στις γλώσσες την διατήρηση της ιστορικής ορθογραφίας
παρά τις οποιεσδήποτε δυσχέρειες.....>> ( Γ. Μπαμπινιώτη: Φωνολογία Ελληνικής
Γλώσσας - Ιστορική Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής )
<<Η γραφή της ελληνικής γλώσσας στην αρχή ήταν φωνητική,
δηλ. κάθε φθόγγος παριστανόταν με ένα ιδιαίτερο γράμμα. Ωστόσο με το πέρασμα του
χρόνου και με την εξέλιξη της γλώσσας, η γραφή μας έπαψε να είναι φωνητική,
δηλαδή σήμερα κάθε φθόγγος δεν παρίσταται με ένα ιδιαίτερο γράμμα. Π.χ. ο
φθόγγος [ι] παρίσταται στη γραφή μας σήμερα με τα γράμματα ι, η, υ, ει, οι,
υι, π.χ. κυνήγι, αποικίζει, υιοθεσία, ο φθόγγος [ο] με τα
γράμματα ο και ω, π.χ. ώμος, νόμος.... Αυτό συμβαίνει, γιατί ενώ, όπως θα
δούμε παρακολουθώντας την ιστορία της γλώσσας μας, οι διάφοροι φθόγγοι
άλλαξαν προφορά, τα γράμματα που τους παριστάνουν έχουν παραμείνει τα ίδια από
την αρχαιότητα, είναι δηλαδή η γραφή μας ιστορική ως ένα σημείο......>>
(Δ. Τομπαϊδη: Επιτομή της ιστορίας της ελληνικής. γλώσσας)
Ωστόσο όλα αυτά είναι λάθος απόψεις, γιατί:
1) Η αλήθεια για την ελληνική γραφή, καθώς και τα ομόφωνα γράμματα
Ω & Ο, Η & Υ & Ι…. είναι αυτή που είδαμε πιο πριν στα «Ψεύδη Έρασμου».
2) Αυτά που λένε τα ως άνω βιβλία σχετικά με την ιστορική γραφή,
τα οπτικά ινδάλματα κ.τ.λ., είναι μεν σωστά, όμως ισχύουν σε άλλες γραφές και όχι
στην ελληνική γραφή. Ισχύουν στις σημερινές γραφές με λατινικούς χαρακτήρες, όπως
είδαμε πιο πριν στα ψεύδη Έρασμου.
3) Η γλώσσα, βεβαίως, αλλάζει στο χρόνο, πρβλ π.χ. ότι παλιά
λέγαμε π.χ. «παιδίον» και τώρα λέμε «παιδί». Ωστόσο η αλλαγή αυτή δε γίνεται με
τη δημιουργία νέων φθόγγων ή με τη σύμπτωση προφοράς ορισμένων φθόγγων, όπως νομίζει
ο Έρασμος (= η εξήγηση που βρήκε ως απάντηση στο ερώτημα του γιατί υπάρχουν τα ομόφωνα
γράμματα στην ελληνική γραφή), αλλά με την αλλαγή των φθογγικών συνθέσεων κάποιων
λέξεων και συγκεκριμένα με πρόσθεση, αφαίρεση, αντιμετάθεση και πρόσθεση φθόγγου
, τα καλούμενα φθογγικά πάθη, όπως π.χ.: φάος > φως, παις > παιδίον > παιδί,
Ελλάς > Ελλάδα, χρέματα > χρήματα, Ετεολέες > Ετεοκλής, πυρία > (σ)πύρ(τ)α.
κόνι(ς) > σκόνη, (χ)αρμονία > αρμονία, πένης > πείνα, μέρη > μέλη…
Ο λόγος που αφ΄ ενός δεν άλλαξε το αλφάβητο και αφ’ ετέρου οι
νεώτεροι δεν καταλαβαίνουν τους αρχαιότερους. ¶λλωστε, λόγω των γλωσσικών δανείων
και της κοινής πρώτης ύλης των λέξεων ό,τι φθόγγους έχει η ελληνική γλώσσα το ίδιο
έχουν και οι άλλες, αρχαίες και νέες. Δε φαίνεται όμως αυτό, επειδή τα άλλα συστήματα
γραφής δε γράφουν ως το ελληνικό, δηλαδή φθογγικά, αλλά άλλα ιδεογραφικά, άλλα συλλαβικά
και άλλα ιστορικά.
Υπενθυμίζουμε ακόμη ότι τα ως άνω φθογγικά πάθη συμβαίνουν στις
λέξεις είτε για λόγους ευστομίας (ευφωνίας, για πιο σύντομη ή πιο άνετη συμπροφορά
των φθόγγων της λέξης) είτε για λόγους νοηματικής διαφοροποίησης (παραγωγής μέσω
των παθών αυτών άλλων λέξεων για συγγενείς έννοιες), πρβλ π.χ.: αμυγδαλιά
(δέντρο) - αμυγδαλή (λαιμού), λύω - λύνω, «ιοχάναν» εβραϊκά = Ιωάννης
> Γιάννης ελληνικά = Γκιοβάννης (Giovanis) ιταλικά = Τζών (John)
αγγλικά.. Προ αυτού μερικές από τις ως άνω μεταβολές (φθογγικά πάθη) των λέξεων
σημειώνονται ορθογραφικώς στο ελληνικό σύστημα γραφής με τα ομόφωνα
γράμματα υ η ω αι οι υι μμ.. ώστε να υποδεικνύουμε και τη νέα προφορά και
την πρωτότυπη λέξη, άρα το ακριβές νόημα της λέξης και να μην
γίνονται παρανοήσεις με τις ομόηχες. Παρέβαλε π.χ.: πρόβλημα > πρόβλημα,
γράψαμε με η και όχι ι για να μας θυμίζει ότι το ι αυτό προήλθε από μεταβολή
του ε, κάτι όπως και: γέρας - γήρας, πλέον > πλήθος, δέμος > δήμος,
Ελλάνων ή Ελλένων > Ελλήνων, χρέματα > χρήματα, μάτερ(α)
> μήτηρ, πατέρ(ας) > πατήρ.. Παρέβαλε ομοίως: τάξις > τάξη, γράψαμε με
-η, για να μας δείχνει γένος και πτώση ή ως και τα άλλα θηλυκά:
νίκ-η, τιμ-ή, δύναμις > δύναμη, λύσις > λύση.. (Όλα τα θηλυκά ενικού
σε -ι γράφονται με -η, για να διακρίνονται από πληθυντικό και από ρήματα:
καλή - καλοί - καλεί, τάξις > τάξη - τάξεις...). Κάτι που στις
ξένες γραφές (αγγλική, γαλλική...) δεν ισχύει, επειδή εκεί γράφουν ιστορικά, όπως
είδαμε πιο πριν.
( Περισσότερα βλέπε στο βιβλίο «Επιστημονική γλωσσολογία», Α.
Κρασανάκη.)
ΤΟ ΨΕΥΔΟΣ ΓΙΑ
ΤΑ ΜΑΚΡΑ, ΒΡΑΧΕΑ & ΔΙΧΡΟΝΑ ΦΩΝΗΕΝΤΑ
Σύμφωνα με τα σχολικά βιβλία:
<< Στην αρχαία εποχή το η προφερόταν σαν εε, το ω σαν
οο, και τα φωνήεντα α, ι, υ άλλοτε σαν απλά α, ι, υ και
άλλοτε σαν αα, ιι, υυ. Γι' αυτό και το η και το ω ονομάζοντο μακρόφωνα, το
ε και το ο βραχύχρονα και τα α, ι, υ δίχρονα.... ..>>
( "Γραμματική Νεοελληνικής", Χρ. Τσολάκη, Δ. Τομπαϊδη
κ.α.)
<<Oι Φοίνικες έγραφαν μόνο τα σύμφωνα στις λέξεις, π.χ.
"πρφρικς κ γρπτς λγς" (αντί: προφορικός και γραπτός και λόγος), που παρέχουν
τη φωνητική βάση της συλλαβής, την πνοή και σποραδικά ή σε περίπτωση ασάφειας
έβαζαν τα φωνήεντα. Οι Έλληνες πήραν το φοινικικό αλφάβητο και το συστηματοποίησαν
μέσα 8ου π.Χ. αι. προσθέτοντας όλα τα φωνήεντα.
Για το σκοπό αυτό έκαναν χρήση περισσευούμενων συμβόλων του αρχαίου σημιτικού συστήματος
που δεν χρειαζόταν το ελληνικό σύστημα...>> ( Έκθεση Έκφραση για το
Λύκειο, τεύχος Α', Βιβλίο του Καθηγητή: Χρ. Τσολάκη - Δ. Τομπαϊδη κ.α. )
<< Το μυκηναϊκό αλφάβητο αντικαταστάθηκε το 10 αιώνα
π.Χ. από το φοινικικό, επειδή ήταν δύσχρηστο. Στην αρχή οι Έλληνες
χρησιμοποίησαν γράμματα άχρηστα, για να παραστήσουν τα φωνήεντα, τα οποία
δεν παριστάνοντο στο φοινικικό αλφάβητο.... Τα διπλά σύμφωνα προφέροντο και
τα δυο"....... Μετά τη σύμπτωση των διαφόρων ι, η, ει, οι και υ στην
προφορά του ι (του οι και υ από τον 10ο αι. π.Χ., των άλλων επί αλεξανδρινής εποχής)
του ω και ο στη προφορά ο, του ε και αι στην προφορά του e, το φωνηεντικό
σύστημα (της ελληνικής) παίρνει τη σημερινή μορφή ι, ε, , ο, u.... Έτσι έπαψε
η γραφή μας να είναι φωνητική και έγινε ιστορική ......>> (Δ.
Τομπαϊδη: Επιτομή της ιστορίας της ελληνικής. γλώσσας)
Ωστόσο όλα αυτά είναι εκτός πραγματικότητας, γιατί:
1) Τα γράμματα Ω & Ο, Η & Υ & Ι…. είναι
ομόφωνα που υπάρχουν στην ελληνική γραφή για τους λόγους που είδαμε πιο πριν στα
«Ψεύδη Έρασμου».
2) Μακρά, βραχέα και δίχρονα γράμματα φωνήεντα υπάρχουν σε άλλες
γραφές, στις: φοινικική, αραβική, κ.α. και όχι στην ελληνική. Ό,τι υπάρχει σε μια
γραφή δεν υπάρχει και στην άλλη. Σαφώς η ελληνική γραφή δεν είχε ποτέ μακρά, βραχέα
και δίχρονα φωνήεντα. Αυτά υπήρχαν στις αιγυπτιακές γραφές (ιερατική δημοτική κ.α.)
και υπάρχουν ακόμη και σήμερα στις σημιτικές (φοινικική, εβραϊκή, αραβική..),
κάτι που νόμισαν οι αλεξανδρινοί γραμματικοί ότι ίσχυε κάποτε και στην ελληνική.
Και αυτό παραπλανηθένετς από το ότι δεν μπορούσαν να κατάλαβουν το λόγο για το οποίο
υπάρχουν τα ομόφωνα γράμματα Ω & Ο, Η & Ι … στην ελληνική γραφή.
3) Οι Έλληνες δεν πήραν κανένα αλφάβητο από τους Φοίνικες και
ούτε συμπλήρωσαν το αλφάβητό τους με περισσευούμενα φοινικικά γράμματα. Μα, αν οι
Έλληνες έκανα χρήση περισσευούμενων φοινικικών γραμμάτων (όπως τα Ω, Η, ΟΙ…), για
να παραστήσουν τα φωνήεντα, τα γράμματα αυτά θα τα βλέπαμε σε κάποιες φοινικικές
επιγραφές, όμως κάτι τέτοιο δεν είδαμε πουθενά. Εκεί απλώς βλέπουμε να υπάρχουν
μόνο τόσα γράμματα όσα τα σύμφωνα και τα μακρά φωνήεντα, καθώς και κάποιες παραλλαγές
αυτών για λόγους καλλιγραφίας ή απλότητας, κάτι όπως συμβαίνει και στην ελληνική
π.χ. με τα Κ & k & κ = c = <..
4) Στη φοινικική γραφή οι λέξεις δεν καταγράφονται όπως επακριβώς
λένε τα ως άνω βιβλία, αλλά με τόσα γράμματα όσα μόνο τα σύμφωνα και τα μακρά φωνήεντα
των λέξεων.
Μακρά φωνήεντα λέγονται οι περιπτώσεις των δυο: αα, ιι, ουου
που υπάρχουν στις λέξεις μετά από σύμφωνο, όπως π.χ. στις λέξεις: Ισ-αά-κ, Αβρ-αά-μ,
δ-ιί-σταμαι…. Παρίστανται στη φοινικική γραφή με τα καλούμενα γράμματα άλεφ,
γιοντ, αίγίν.
Βραχέα φωνήεντα λέγονται οι περιπτώσεις που έχουμε ένα μόνο:
α, ι, ου, ε, ο μετά από σύμφωνο, π.χ.: Α-βρα-μό-που-λος… Βραχέα φωνήεντα θεωρούνται
και τα συνεχόμενα διαφορετικά φωνήεντα (κάτι που δεν παρατηρείται συχνά στις γλώσσες
των εν λόγω γραφών), π.χ.: α-ε-τος, θεαματικός...
Τα βραχέα φωνήεντα κανονικά παρίστανται στη γραφή με ανάλογα
σημεία (γραμμούλες ή κουκίδες) που μπαίνουν πάνω ή κάτω από τα γράμματα των συμφώνων
που έχουν φωνήεν. Ωστόσο αυτά μπαίνουν μόνο όταν το κείμενο είναι για ποίηση ή για
αρχάριους μαθητές, ο λόγος και για τον οποίο αυτά δεν φαίνονται στις φοινικικές
επιγραφές.
Έτσι και για παράδειγμα οι λέξεις: Αβρ-αά-μ, Ισ-αά-κ, δ-ιι-στάμεθα
θα γραφόταν κάπως έτσι: βρ-μ, σ-κ, δ-στμθ (Στη θέση της παύλας το ανάλογο
γράμμα για τα μακρά φωνήεντα και στη θέση των ελληνικών συμφώνων τα αντίστοιχα φοινικικά)
Στις σημιτικές γραφές:
Α) Αν η λέξη που πάμε να γράψουμε αρχίζει από σύμφωνο, στην
αρχή της γράφουμε το ανάλογο σύμφωνο και ακολούθως προσθέτουμε – γράφουμε τα άλλα
σύμφωνα και τα μακρά φωνήεντα της λέξης, αν έχει. Δηλαδή, αν μετά από κάποιο
σύμφωνο ακολουθούν δυο αα, τότε μπαίνει το άλεφ, αν ακολουθούν δυο ιι ή εε μπαίνει
το γιοντ, αν ακολουθούν δυο οο ή ουου μπαίνει το αϊγιν. Για παράδειγμα η λέξη ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ
θα γραφόταν κάπως ως θα γράφαμε ΚΡΣΝΚΣ και η λέξη ΒΑΑΛ θα γραφόταν κάτι ως θα γράφαμε
Β<Λ (< = ΑΑ).
Β) Αν η λέξη που πάμε να γράψουμε αρχίζει από φωνήεν, αρχίζουμε
τη γραφή της λέξης με το γράμμα άλεφ , άσχετα με το τι φωνήεν έχουμε εκεί
(αν έχουμε αρχάριο μαθητή, βάζουμε και πάνω από το άλεφ και το σημείο του συγκεκριμένου
φωνήεντος) και ακολούθως γράφουμε τα σύμφωνα και τα μακρά φωνήεντα της λέξης,
αν έχει. Για παράδειγμα η λέξη ΑΜΥΝΑ θα γραφόταν κάπως έτσι <ΜΝ (< = α) και
η λέξη ΙΣΑΑΚ = <Σ<Κ (<= α & αα)
Γ) Τα γράμματα άλεφ, γιοντ και αϋγιν λέγονται και μακρά και
δίχρονα, επειδή αυτά με ή χωρίς ενδεικτικό σημάδι παριστάνουν – προφέρονται
άλλοτε ως δυο αα, ιι, οο/ουου) και άλλοτε ως ένα: α, ι/ε, ο/ου. Δηλαδή είναι κάτι
(όχι όμως το ίδιο) όπως τα ελληνικά αι & αϊ, οι & οϊ…
( Περισσότερα. βλέπε στα βιβλία:
1.
"Το ελληνικό σύστημα γραφής", Α. Κρασανάκη.
2. Ψεύδη
- Αίσχη για την ελληνική γλώσσα & γραφή.)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου