Η διαμάχη για το Ρήγα

Η διαμάχη για το Ρήγα

Άρδην τ. 79

Συγγραφέας: Γιώργος Καραμπελιάς

Ο Ρήγας συνιστά κυριολεκτικώς τον «γόρδιο δεσμό» και την εμβληματικότερη μορφή της νεοελληνικής ιδεολογίας.

Αν για τη νεώτερη εθνομηδενιστική και παγκοσμιοποιητική «ιστοριογραφία» ο Ρήγας είναι ένα ον χωρίς εθνικότητα, ένα δημιούργημα του «Διαφωτισμού», το οποίο αγωνιζόταν για μια παραδειγματική «Δημοκρατία της Αρετής», για τον Κορδάτο του 1930 υπήρξε ο «πρόδρομος του νεοελληνικού ιμπεριαλισμού», απέναντι και ενάντια στους λοιπούς βαλκανικούς λαούς τους οποίους επιθυμούσε να ενσωματώσει1, ενώ το 1945 μεταβάλλεται σε πρόδρομο της βαλκανικής ομοσπονδίας2. Και αυτό διότι το 1931 η γραμμή του ΚΚΕ ήταν μάλλον η καταγγελία του «ελληνικού ιμπεριαλισμού», ενώ, το 1945, η επιδίωξη μιας «βαλκανικής ομοσπονδίας» υπό σοβιετική ομπρέλα. Τέλος, για την επίσημη ιδεολογία του παραδοσιακού μετεμφυλιακού κράτους υπήρξε μόνον ένας ήρωας της ελευθερίας, αποσιωπώντας τις δημοκρατικές και κυρίως τις βαλκανικές διαστάσεις της απόπειράς του, δεδομένου ότι η αντιμετώπιση του «από βορράν κινδύνου» αποτελούσε το κύριο μέλημα του ελληνικού κράτους.

Δηλαδή, κάθε ιδεολογική αντίληψη, κάθε πολιτική και ιδεολογική επιδίωξη, προσπαθεί να φωτίσει κάτω από διαφορετικό πρίσμα τον Ρήγα και τη θέση του, ακριβώς διότι ο Ρήγας βρίσκεται στη συμβολή απόψεων, ρευμάτων και τάσεων, που στη συνέχεια θα διαφοριστούν, θα συγκρουστούν ή θα συγκλίνουν. Επιπλέον, η σύντομη επαναστατική σταδιοδρομία και το μαρτύριό του δεν επέτρεψαν να διευκρινιστούν οι τάσεις και απόψεις του Ρήγα. Έτσι παρέμεινε ένα σύμβολο εσαεί για όλους, επομένως και μια πιθανή πηγή ιδεολογικής νομιμοποίησης.