Γλωσσική πενία και τετράπαχη αδιαφορία
26 Ιουνίου 2014
Στυλιανός Συρμόγλου
Η καθημερινότητα μας φέρνει
μπροστά σε σωρεία εκδηλώσεων και σε αθροίσματα γεγονότων, που μας απομακρύνουν
όχι απλώς από την αλήθεια μας, αλλά και την ευθύνη μας.
Και πάντα βρίσκουμε ένα πρόχειρο
βολικό πρόσχημα και συχνά ένα πειστικό άλλοθι, για τη φυγή μας από την
πραγματικότητα, υψώνοντας άνετα το φράχτη της απομόνωσης και του ερμητισμού
μας.
Περιορίζοντας ταυτόχρονα την
ευθύνη μας στα ασφυκτικά όρια του μικρόκοσμού μας. Κι αυτός ο «μικρόκοσμός» μας
προσλαμβάνει κατά καιρούς διαστάσεις απέραντης επιπολαιότητας, ενίοτε και
κοινωνικής βλακείας.
Και γινόμαστε από υπεύθυνα
άτομα, κάτοικοι ενός δικού μας πλανήτη, πολίτες της δικής μας πολιτείας,
υπήκοοι του δικού μας νόμου, και η τέχνη μας συχνά τέχνη του υπογαστρίου. Και η
ευθύνη μας, ευθύνη κακομαθημένου παιδιού μπροστά στους χάρτινους πύργους του.
Έχετε αλήθεια σκεφτεί πόσο
υποτιμήσαμε την αξία της γλώσσας;
Σας έχει προβληματίσει το
εξόφθαλμο γεγονός ότι χρησιμοποιούμε ελάχιστες λέξεις για να επικοινωνούμε και
να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας;
Και πόσοι από εμάς δεν έχουν
συλλάβει τον εαυτό τους να ακούνε λέξεις τελείως άγνωστες ή κάποιοι να
ειρωνεύονται ακούγοντας τους ολίγιστους που χειρίζονται καλά την ελληνική
γλώσσα; Δεν θα έπρεπε, γιατί η γλώσσα είναι ο ιερός ναός του πνεύματος και ο
οίκος του πολιτισμού. Δίχως τη γλωσσική ανάπτυξη θα ήταν σχεδόν αδύνατη κάθε
ανθρώπινη εξέλιξη.
Η μετάβαση από την προϊστορία
στην ιστορία συντελείται με την ανακάλυψη της γραφής.
Η γραπτή γλώσσα παρέσυρε το
μεσότοιχο που υπήρξε ανάμεσα στους προϊστορικούς λαούς και τους καινούργιους
καιρούς.
Επέτρεψε τη διατήρηση των
γνώσεων, την πνευματική επικοινωνία μεταξύ των λαών και την ανταλλαγή της
εμπειρίας τους.
Βοήθησε, με τη συγκρότηση
οργανωμένου κράτους και την καλλιέργεια της επιστήμης, ώστε να σημειωθεί το
ιστορικό ξεκίνημα και απάμβλυνε την αδυσώπητη τραγικότητα της παροδικότητας.
Η γλώσσα δεν είναι μόνον όργανο
επικοινωνίας, ένα απλό μέσο συνεννόησης στην υπηρεσία των καθημερινών αναγκών,
αλλά το σπουδαιότερο εκφραστικό μέσο της ανθρώπινης ψυχής.
Κατά τον ορισμό του W.Humboldt,
η γλώσσα είναι και υπερατομικό έργο και προσωπική δημιουργία. Αυτό σημαίνει ότι
είναι και όργανο για εξωτερίκευση των σκέψεων και τρόπος για την κατανόηση της
ψυχικής ζωής της ολότητας και του κάθε ανθρώπου χωριστά. Όσοι είναι αστόχαστοι,
νομίζουν ότι η γλώσσα είναι μια απλή τεχνική, ένας μηχανισμός έκφρασης ή ένα
ένδυμα της σκέψης.
Ομως, η γλώσσα είναι η ίδια η
σκέψη! Είναι κυρίως μια πνευματική λειτουργία, μια δύναμη μορφοποιούσα τον
κόσμο, σημαιολογούσα τα όντα, συντάσσουσα και διακρίνουσα τα αντικείμενα,
αποκαλύπτουσα το Είναι.
Η γλώσσα είναι πνεύμα και
συγχρόνως φορέας του πνεύματος, αξία η ίδια και μαζί φορέας όλων των αξιών του
πολιτισμού. Το ύφος εμφανίζει το ήθος και τη δομή της ψυχικής ζωής του
ανθρώπου. Δεν υπάρχουν μόνο τα δακτυλικά αποτυπώματα, αλλά κυρίως τα ψυχικά αποτυπώματα.
Κι αυτά είναι η γλώσσα! Με την οποία έρχεται στην επιφάνεια όλο το εσωτερικό
εύρος, όλο το βάθος και ο πλούτος της συνείδησης. Και η παλίντονη αρμονία της
αποτυπώνεται στην πολλαπλότητα του κόσμου.
Η γλώσσα των πνευματικά
υπανάπτυκτων λαών είναι φτωχή, όπως φτωχή είναι και η νόησή τους. Πλούσιο
εκφραστικό όργανο έχουν λαοί με υψηλό δείκτη πολιτισμού. Ο ελληνικός λαός έχει
την πλέον μακραίωνη, πολύκλαδη και γόνιμη πολιτιστική παράδοση. Η ελληνική
γλώσσα είναι ένας από τους πιο θαλερούς κλάδους της παράδοσης, ενιαίος,
εξελισσόμενος, καρπερός και ακατάλυτος από τον καιρό του Ομήρου.
Και η ελληνική γλώσσα, όπως
άλλωστε όλες οι γλώσσες, έχει τα φυσιολογικά, ψυχολογικά και κοινωνικά της
στοιχεία.
Τα φυσιολογικά στοιχεία
αποτελούν το έδαφος από τοοποίο αναφύεται και αναπτύσσεται η γλώσσα.
Το πλούσιο φωνητικό σύστημα με
την εκπνοή, τη φώνηση και την άρθρωση, έχει πλήρη οργάνωση και τέλεια
κατασκευή. Με ψυχολογικά στοιχεία της γλώσσας αρχίζουν από τον απλό συμβολισμό
και τη μίμηση και προχωρούν έως τις μορφές εκείνες των μεταφορών, με τις οποίες
δημιουργούνται νέες γλωσσικές αποχρώσεις.
Τα κοινωνικά τέλος στοιχεία της
γλώσσας τη μετασχηματίζουν και την ευρύνουν διαρκώς.
Οι παράγοντες ωστόσο που
συντελούν στην ανάπτυξη της γλώσσας και που την ευνοούν ή τη δυσχεραίνουν στην
εξέλιξή της είναι πολλοί.
Και από αυτούς εξαρτώνται η ορθή
προφορά, η εύστοχη έκφραση, η σωστή σύνταξη, ο λεξικός πλούτος ή η γλωσσική
πενία. Χρειάζεται εργώδης προσπάθεια και συνεχής καλλιέργεια, για να μπορέσει
να φτάσει το άτομο σε γλωσσική αρτίωση. Το ίδιο συμβαίνει και με τη γλώσσα ενός
έθνους και ενός λαού.
Η πολυαίωνη ιστορική πορεία
λαξεύει το άγαλμα της γλώσσας του. Τούτο το άγαλμα, οι πνευματικά
καλλιεργημένοι λαοί το σέβονται και το εισάγουν ως εφέστιο στο ιερό βήμα της
ψυχής τους και της εθνικής τους ζωής.
Και εμείς; Εμείς ρίχνουμε την
τετράπαχη αδιαφορία μας πάνω στο σώμα της γλώσσας μας και ασελγούμε ή γινόμαστε
παθητικοί θεατές της καταστροφής της!..
Και στη μακρινή
Τόγκα, ένα νησί στο Αρχιπέλαγος της Πολυνησίας, στο Νότιο Ειρηνικό, στη μικρή
πρωτεύουσα του, τη Νούκου Αλόφα, λειτουργεί και αναπτύσσεται συνεχώς το
Ινστιτούτο «ATHENISI», ένα μικρό πανεπιστήμιο, όπου διδάσκονται τα κλασσικά
γράμματα και η αρχαία ελληνική γλώσσα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου